Küresel Isınmanın Sorumluları

     Küresel ısınma dünyamızın en önemli sorunlarından biri. Dünyada karbondioksit (CO2) emisyonunun artması, küresel ısınmaya, bu durum da küresel bazda iklim değişikliklerine yol açıyor. Kömür, petrol, doğalgaz, petrol gazı gibi fosil yakıtların yakılması ve çimento üretimi karbondioksit emisyonunun artması sonucunu doğuruyor. Katı, sıvı ve gaz yakıt ve gaz yakma tüketimi sırasında karbondioksit ortaya çıkıyor.

     Gezegenimizde küresel ısınma sorumluları içinde gelişmiş ülkeler ve müsrif bir şekilde fosil yakıt tüketen petrol zengini ülkeler başta geliyor.

     -Karbondioksit emisyonu 50 yılda 3,6 katına çıktı

     Dünya Bankası verilerine göre, dünyada kişi başına karbondioksit emisyonu ise 1960-2010 döneminde yüzde 57,78 artarak 3,09 tondan 4,88 tona çıktı. Miktar olarak artış nüfusun da artması nedeniyle bundan çok daha fazla. 1960 yılında dünya nüfusu 3 milyar 20 milyondu. Bu rakam 2010 yılında 6 milyar 908,7 milyona çıktı. 

     Tahminlere göre 9,33 milyar ton olan karbondioksit emisyonu, 3,61 katına çıkarak 2010 yılında 33,71 milyar tona yükseldi. Bir diğer ifadeyle küresel bazda karbondioksit emisyonu yüzde 261,3 arttı. Bu emisyonun 8,29 milyar tonu Çin’den, 5,42 milyar tonunu ABD’den kaynaklandı. İki ülkenin küresel karbondioksit emisyonundaki payı yüzde 40,67’yi buluyor. Türkiye’nin 2010 yılındaki karbondioksit emisyonu ise 300 milyon tonu aşıyordu.

     -Katar birinci, Lesotho sonuncu

     Kişi başına karbondioksit emisyonunda Katar birinci, Trinidad ve Tobago ikinci, Kuveyt üçüncü, Brunei dördüncü, Aruba beşinci, Lüksemburg altıncı, Umman yedinci, Birleşik Arap Emirlikleri sekizinci, Bahreyn dokuzuncu, ABD onuncu sırada. Bu ülkelerden Katar, Trinidad ve Tobago, Kuveyt, Brunei, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn petrol zengini ülkeler. Aruba Venezüela petrolünü işleyen Hollanda’ya bağlı rafinerileri bulunan küçük bir ülke, Lüksemburg dünyanın en zengin ülkesi, ABD ise dünyanın en büyük ekonomisi olarak ilk 10’de yer alıyor.

      -Emisyonda ülke farkı, kimisi 40 ton, kimisi 9 kilogram

      Karbondioksit emisyonu Katar’da kişi başına 40,31, Trinidad ve Tobago’da 38,16, Kuveyt’te 31,32, Brunei’de 22,87, Aruba’da 22,85, Lüksemburg’da 21,36, Umman’da 20,41, Birleşim Arap Emirlikleri’nde 19,85, Bahreyn’de 19,34, ABD’de 17,56 tonu buluyor.

      Bu ülkeleri 17,04 tonla dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan, 16,93 tonla Avustralya izliyor.

      Büyük ülkelerden Kanada 15’inci, Rusya 18’inci, Güney Kore 21’inci, Hollanda 23’üncü, Japonya 31’inci, Almanya 32’inci, İngiltere 39’uncu, İran 41’inci, İtalya 51’inci, Çin 6,19 tonla 58’inci, İspanya 62’inci, Fransa 64’üncü, Türkiye 4,13 tonla 83’üncü sırada bulunuyor.

      Kişi başına karbondioksit emisyonu, tamamı Afrika ülkesi, Eritre, Nijer, Malavi, Etiyopya, Somali, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ruanda, Kongo  Demokratik Cumhuriyeti, Mali, Çad, Burundi ve Lesotho’da 100 kilogramın altında kaldı. Öyle ki karbondioksit emisyonu Lesotho’da kişi başına 9,1 kilograma kadar iniyor.

     Dünya ülkelerinde 1960 ve 2010 yıllarında kişi başına karbondioksit emisyonları ve karbondioksit emisyonundaki artış şöyle:

	Ülkeler	1960 Yılı Karbondioksit Emisyonu Kişi Başına (Metrik Ton)	2010 Yılı Karbondioksit Emisyonu Kişi Başına (Metrik Ton)	Değişim (Yüzde)
1	Katar	3,72	40,31	983,60
2	Trinidad ve Tobago	3,04	38,16	1154,24
3	Kuveyt	29,78	31,32	5,15
4	Brunei	4,08	22,87	460,68
5	Aruba		22,85
6	Lüksemburg	36,69	21,36	-41,77
7	Umman		20,41
8	Bir. Arap Emir.	0,12	19,85	16071,79
9	Bahreyn	3,54	19,34	445,84
10	ABD	16,00	17,56	9,78
11	Suudi Arabistan	0,66	17,04	2492,11
12	Avustralya	8,58	16,93	97,30
13	Yeni Kaledonya	10,91	15,68	43,75
14	Kazakistan		15,24
15	Kanada	10,77	14,68	36,28
16	Faröe Adaları	1,71	14,35	737,97
17	Estonya		13,72
18	Rusya		12,23
19	Norveç	3,66	11,70	219,70
20	Finlandiya	3,41	11,53	238,16
21	Güney Kore	0,50	11,49	2188,95
22	Grönland	6,88	11,15	61,98
23	Hollanda	6,40	10,96	71,25
24	Çek Cum.		10,67
25	Kayman Adaları	1,40	10,64	660,59
26	Palau	1,52	10,57	594,48
27	Türkmenistan		10,52
28	Belçika	9,94	10,00	0,58
29	Libya	0,49	9,77	1914,27
30	İsrail	3,06	9,27	202,89
31	Japonya	2,52	9,19	265,01
32	Almanya		9,11
33	Güney Afrika Cum.	5,63	9,04	60,59
34	İrlanda	3,95	8,77	121,91
35	Danimarka	6,50	8,35	28,35
36	Polonya	6,74	8,31	23,27
37	Bosna Hersek		8,09
38	Avusturya	4,37	7,97	82,32
39	İngiltere	11,15	7,86	-29,47
40	Şeyşeller		7,84
41	İran	1,70	7,68	350,80
42	Yunanistan	1,13	7,67	579,32
43	Malezya		7,67
44	Slovenya		7,48
45	Bermuda	3,55	7,32	106,12
46	Yeni Zelanda	4,87	7,22	48,42
47	Güney Kıbrıs	1,55	6,98	350,89
48	Venezüela	7,53	6,95	-7,73
49	Bahamalar	3,75	6,84	82,29
50	Ekvador Ginesi	0,09	6,72	7601,67
51	İtalya	2,18	6,72	208,37
52	Slovak Cum.		6,69
53	Ukrayna		6,64
54	Andorra		6,64
55	Belarus		6,56
56	Sırbistan		6,30
57	Malta	1,04	6,25	498,05
58	Çin	1,17	6,19	429,30
59	İzlanda	6,91	6,17	-10,77
60	Bulgaristan	2,83	6,04	113,18
61	Antigua ve Barbuda	0,67	5,89	777,57
62	İspanya	1,61	5,79	260,38
63	İsveç	6,58	5,60	-14,85
64	Fransa	5,81	5,56	-4,45
65	Barbados	0,75	5,36	618,22
66	Türk ve Kaikos Adaları		5,21
67	Makedonya		5,17
68	Hong Kong	0,96	5,17	437,60
69	Macaristan	4,54	5,06	11,31
70	Azerbaycan		5,05
71	İsviçre	3,66	4,95	35,17
72	Portekiz	0,93	4,95	433,32
73	St. Kitts ve Nevis	0,21	4,76	2116,66
74	Hırvatistan		4,73
75	Lübnan	1,41	4,70	232,86
76	Surinam	1,49	4,54	204,44
77	Arjantin	2,37	4,47	88,89
78	Tayland	0,14	4,45	3175,56
79	Litvanya		4,38
80	Moğolistan	1,35	4,24	213,22
81	Şili	1,76	4,21	138,87
82	Karadağ		4,16
83	Türkiye	0,61	4,13	576,69
84	Romanya	2,90	3,89	33,94
85	Meksika	1,63	3,76	130,63
86	Irak	1,13	3,70	226,63
87	Özbekistan		3,66
88	Letonya		3,63
89	Ürdün	0,88	3,44	290,46
90	Küba	1,92	3,40	77,25
91	Cezayir	0,55	3,33	509,88
92	Maldivler		3,30
93	Fransız Polinezyası	0,47	3,30	601,99
94	Mauritius	0,27	3,21	1079,71
95	Kuzey Kore		2,92
96	Suriye	0,70	2,87	309,33
97	Singapur	0,85	2,66	214,58
98	Jamaika	0,90	2,66	194,69
99	Botsvana		2,66
100	Mısır	0,57	2,62	357,40
101	Panama	0,88	2,62	198,32
102	Grenada	0,24	2,49	915,84
103	Tunus	0,41	2,45	499,47
104	St. Lucia	0,16	2,27	1293,64
105	Ekvador	0,39	2,18	456,85
106	Guyana	1,18	2,16	83,73
107	Brezilya	0,64	2,15	233,60
108	Dominik Cum.	0,31	2,09	565,55
109	Uruguay	1,70	1,97	15,81
110	Peru	0,82	1,97	139,08
111	Marshall Adaları		1,96
112	Makao	0,30	1,93	543,70
113	St. Vincent ve the Grenadinler	0,14	1,91	1306,94
114	Dominika	0,18	1,91	940,09
115	Endonezya	0,24	1,80	647,19
116	Vietnam	0,04	1,73	3779,87
117	Hindistan	0,27	1,67	521,25
118	Kosta Rika	0,37	1,66	351,76
119	Gabon	0,26	1,65	525,04
120	Kolombiya	1,03	1,63	58,94
121	Fas	0,30	1,60	441,51
122	Angola	0,11	1,56	1304,76
123	Bolivya	0,30	1,52	407,87
124	Tonga	0,18	1,51	748,18
125	Fiji	0,49	1,50	203,60
126	Namibya		1,46
127	Ermenistan		1,42
128	Gürcistan		1,40
129	Belize	0,48	1,37	185,91
130	Moldova		1,36
131	Arnavutluk	1,25	1,36	8,74
132	Kırgızistan		1,17
133	Pasifik Adaları	0,36	1,11	204,93
134	Honduras	0,31	1,06	245,77
135	El Salvador	0,22	1,00	349,64
136	Mikronezya		0,99
137	Yemen	0,71	0,96	34,72
138	Pakistan	0,31	0,93	199,90
139	Filipinler	0,32	0,87	175,21
140	Samoa	0,14	0,87	542,42
141	Svaziland	0,09	0,86	807,37
142	Paraguay	0,16	0,79	392,27
143	Nikaragua	0,30	0,78	160,65
144	Guatemala	0,33	0,78	138,52
145	Yeşil Burun Adaları	0,10	0,73	603,72
146	Zimbabve		0,72
147	Bhutan		0,66
148	Cibuti	0,48	0,65	34,01
149	Kiribati		0,64
150	Filistin		0,62
151	Sri Lanka	0,23	0,62	169,60
152	Moritanya	0,04	0,61	1336,31
153	Sao Tome ve Principe	0,17	0,56	224,47
154	Benin	0,07	0,55	722,30
155	Senegal	0,26	0,55	109,00
156	Vanuatu		0,50
157	Nijerya	0,08	0,49	555,74
158	Kongo Cum.	0,22	0,49	123,48
159	Papua Yeni Gine	0,09	0,46	400,39
160	Solomon Adaları	0,09	0,38	310,47
161	Tacikistan		0,38
162	Bangladeş		0,37
163	Gana	0,22	0,37	68,63
164	Kamerun	0,05	0,35	593,09
165	Sudan	0,13	0,31	139,52
166	Fildişi Kıyısı	0,13	0,31	130,04
167	Kenya	0,30	0,30	1,43
168	Laos	0,04	0,29	669,82
169	Kamboçya	0,04	0,29	609,28
170	Afganistan	0,05	0,29	514,14
171	Gambiya	0,05	0,28	464,82
172	Togo	0,04	0,24	484,82
173	Haiti	0,07	0,21	189,73
174	Komorlar	0,06	0,20	253,21
175	Liberya	0,15	0,20	37,12
176	Zambiya		0,18
177	Myanmar	0,13	0,17	36,97
178	Timor-Leste		0,16
179	Tanzanya	0,08	0,15	85,06
180	Gine-Bissau	0,03	0,15	421,07
181	Nepal	0,01	0,14	1554,90
182	Mozambik	0,25	0,12	-51,21
183	Sierra Leone	0,33	0,12	-63,79
184	Gine	0,11	0,11	-1,05
185	Uganda	0,06	0,11	79,23
186	Burkina Faso	0,01	0,11	1088,66
187	Madagaskar	0,08	0,10	21,84
188	Eritre		0,09
189	Nijer	0,01	0,09	910,46
190	Malavi		0,08
191	Etiyopya	0,02	0,07	369,19
192	Somali	0,03	0,06	106,45
193	Orta Afrika Cum.	0,06	0,06	3,69
194	Ruanda	0,04	0,05	51,21
195	Kongo Dem. Cum.	0,15	0,05	-67,89
196	Mali	0,02	0,04	87,81
197	Çad	0,02	0,04	118,60
198	Burundi		0,03
199	Lesotho		0,01
	Dünya	3,09	4,88	57,78