Olağanüstü Kongre Nasıl Çalışacak?
-AK Parti Tüzüğü'ne göre, büyük kongre, genel başkan
veya MKYK yahut büyük kongre delegelerinin en 1/5'inin
yazılı talebiyle olağanüstü toplantıya çağırılabiliyor
-Genel başkanlığın boşalması halinde MKYK genel
başkanvekili seçip olağanüstü kongre kararı alıyor
-Büyük Kongre, il kongrelerince seçilmiş delegelerle
tabii delegelerden oluşuyor
-Delege olsun veya olmasın, her parti üyesi, parti
organlarına aday olabilir veya aday gösterilebilir
-Genel başkanlığa adaylık için büyük kongre üye tam
sayısının en az yüzde 20'sinin yazılı önerisi gerekiyor
-Genel başkan seçilmek için ilk turda salt çoğunluk gerekli
AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın 12. Cumhurbaşkanı seçilmesi partide olağanüstü kongre sürecini de başlattı. Kongrenin, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı görevini devralmasından bir gün önce yani 27 Ağustos 2014 Çarşamba günü saat 10.00'da toplanması kararlaştırıldı. Bu tarihte çoğunluk sağlanamazsa ertesi gün, yani cumhurbaşkanlığı görevnin devir teslim tarihinde aynı gündemle toplantı yapılacak.
Ankara Arena'da yapılacak 1. Olağanüstü Büyük Kongre'nin gündemi şöyle:
1- Yoklama ve açılış (Tüzük: Md.65, Md.43 ve Md.44/1)
2- Kongre divanının seçimi (Tüzük: Md.65, Md. 44.2 ve Md. 44.8)
3- Saygı duruşu ve İstiklal Marşı okunması
4- Gündemin okunması (Tüzük Md.66/1)
5- Genel Başkanın konuşması (Tüzük Md: 66/1)
6- Genel Başkan Adaylarının Divan Başkanlığına Müracaatı (Tüzük Md.46 ve 69, Kongre Yönetmeliği Md.62 ve 77)
7- Genel Başkan Adaylarının Konuşmaları
8- Dilek ve temenniler
9- Genel Başkan seçimi (Tüzük Md:61.1 Md.70/1, 70/2, 70/5 ve Md: 75 ve76)
10- Yeni Genel Başkanın Teşekkür Konuşması
11- Kapanış
Parti büyük kongresinin toplanması ve çalışmaları, genel başkanlık için yapılacak seçimde kuşkusuz parti yönetiminin eğilimi ve ortak kararlar etkili olacak. Ancak, kongrenin işleyişine ilişkin öncelikle AK Parti Tüzüğü’ndeki düzenlemelere bakmak gerekiyor.
Parti tüzüğünün ''Altıncı Ayrım’ı ''Büyük Kongre''nin toplanması, çalışması ve yapılacak seçimlere ilişkin düzenlemeleri içeriyor.
Parti tüzüğüne göre, büyük kongre, genel başkan veya MKYK yahut büyük kongre delegelerinin en az 1/5'inin yazılı talebi üzerine olağanüstü toplantıya çağırılabiliyor. Genel başkanlığın herhangi bir nedenle boşalması halinde MKYK genel başkanvekili seçip olağanüstü kongre kararı alıyor.
Büyük Kongre, il kongrelerince seçilmiş delegeler ile tabii delegelerden oluşuyor. Genel başkan, MKYK üyeleri, merkez disiplin kurulu başkan ve üyeleri, üyeliği devam eden parti kurucuları ile partili bakan ve milletvekilleri büyük kongrenin tabii delegesi durumunda.
Büyük kongre delegesi olsun veya olmasın, partiye kayıtlı her üye, parti organlarına aday olabilir veya aday gösterilebiliyor.
Genel Başkanlığa aday olabilmek için, büyük kongre üye tam sayısının en az yüzde 20'sinin yazılı önerisi gerekecek. Genel başkan seçilebilmek için ilk turda üye tam sayısının salt çoğunluğu aranacak.
AK Parti Tüzüğü’nün büyük kongre ve genel başkanlıkla ilgili maddeleri şöyle:
ALTINCI AYIRIM MERKEZ TEŞKİLATI (SPK, m.13)
A-BÜYÜK KONGRE (SPK, m.14)
Büyük Kongre, Görev ve Yetkileri (SPK, m. 14/5)
Madde 61 - Büyük Kongre, partinin en üst karar ve denetim organı olup bu sıfatla ;
61.1 - Parti Genel Başkanını, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu ile Merkez Disiplin Kurulu’nun asıl ve yedek üyelerini ve Genel Merkez Parti İçi Demokrasi Hakem Kurulu üyelerini gizli oylama ile seçmek,
61.2 - Partinin tüzük ve programında değişiklik yapmak, gelir-gider ve kesin hesabını kabul veya reddetmek, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nun faaliyet raporu ile gelecek dönem bütçesini müzakere edip karara bağlamak, yönetimin ibrası konusunda karar vermek,
61.3 - Toplumu ve devleti ilgilendiren konularla, kamu faaliyetleri ve parti politikaları hakkında genel nitelikte olmak kaydıyla temenni niteliğinde veya bağlayıcı kararlar almak,
61.4 - Partinin tüzel kişiliğinin feshine, başka parti ile birleşmesine karar vermek, fesih kararı vermesi halinde parti mallarının tasfiyesi ve intikal şekli ve yerini karara bağlamak,
61.5 - Kanun ve tüzükte verilen diğer görevleri ifa etmek, gündeminde yer alan konuları müzakere edip karara bağlamak,
Büyük kongrenin yetki ve görevidir.
Büyük Kongre Delegeleri
Madde 62 - Büyük Kongre, il kongrelerince seçilmiş delegeler ile tabii delegelerden oluşur. Seçilmiş delegeler toplamı, TBMM üye tam sayısının iki katından fazla olamaz.
62.1 - Büyük Kongrenin Seçilmiş Delegeleri
Hangi ilin kaç adet seçilmiş delege ile büyük kongrede temsil olunacağı, aşağıda yazılı usul ve esaslara göre belirlenir:
Seçilmesi gereken toplam delege sayısının yarısı olan 550 delegelik, illerden seçilecek milletvekili sayısına göre illere tahsis edilir. Tahsisten sonra kalan delege sayısının, partinin son milletvekili genel seçiminde almış olduğu toplam oya bölünmesiyle kat sayı elde edilir. Kat sayının, partinin ilde almış olduğu toplam oyla çarpımı sonucu bulunacak rakam ile yapılmış tahsisin toplamı, o il kongresinde seçilecek büyük kongre delege sayısını teşkil eder.
Büyük kongrenin yapılacağı tarihe göre, partinin katıldığı genel seçim olmamış veya partinin seçimlere katılmamış olması gibi hallerin varlığında, her il; seçmesi gereken milletvekili sayısının iki katı delege ile büyük kongrede temsil olunur.
İl kongrelerinde ilin kaç adet büyük kongre delegesi seçeceği, kongre seçim takvimine karar verildiğinde; Teşkilat Başkanlığınca hesaplanır ve Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nca onaylandıktan sonra il başkanlıklarına bildirilir. Hatalı hesaplamalar, aynı yöntemle düzeltilir.
62.2 - Büyük Kongrenin Tabii Delegeleri (SPK, m. 14/f.3)
(Değişik: 11.11.2006 günlü BKK.) Genel Başkan, Merkez Karar ve Yöne- tim Kurulu üyeleri, Merkez Disiplin Kurulu başkan ve üyeleri, üyeliği devam eden Parti Kurucuları ile Partili bakan ve milletvekilleri büyük kongrenin tabii delegeleridir.
62.3 - Büyük Kongrenin Onur Üyeleri
(Değişik: 05.05.2002 günlü KKK.m.1) Görevde bulunan Genel Merkez Parti İçi Demokrasi Hakem Kurulu başkan ve üyeleri, Parti ile üyelik bağı devam etmek kaydıyla genel başkanlık, başbakanlık, bakanlık, TBMM üyeliği, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu üyeliği, Merkez Disiplin Kurulu başkan ve üyeliği ve Parti İçi Demokrasi Hakem Kurulu başkan ve üyeliği, Genel Merkez Kadın ve Gençlik Kolları başkanlığı yapmış olanlar, büyük kongrenin onur üyesidirler. Bunlar kongrede söz alabilir, fakat delegelik sıfatları olmadıkça oy kullanamazlar.
Büyük Kongreyi Olağan Toplama Yetkisi ve Zamanı
Madde 63 - Büyük kongreyi olağan toplama yetkisi Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’na aittir. Merkez Karar ve Yönetim Kurulu, iki yıldan az, üç yıldan fazla olmamak kaydıyla büyük kongreyi toplamak zorundadır.
Büyük Kongre Gündemi ve Delege Listesinin İlanı
Madde 64 - Büyük kongrenin gündemi, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca hazırlanır. Kongrenin tarihi, yeri ve saati, nisap olmaz ise ertesi gün yapı- lacak ikinci toplantının tarih, yer ve saati, en az 15 gün önce ulusal bir gazetede ilan edilir ve il başkanlıklarına yazı ile bildirilir. Ayrıca kongrenin tarih, yer ve saati; gerekli güvenlik önlemlerinin alınması için, en az 7 gün önce yetkili mülki amirliğe bildirilir.
Genel Merkez Teşkilat Başkanlığı, seçilmiş ve tabii delegeler belli olacak şekilde, büyük kongre delege listesini ve gündemi yetkili kılınmış seçim kuruluna kongreden 15 gün önce vermek suretiyle tüzüğün 41. maddesinde belirtilen askı ve işlemleri, büyük kongre açısından aynen ikmal eder. Böylece yetkili seçim kurulunca onaylanarak kesinleşen liste, büyük kongrenin delege yoklama çizelgesini oluşturur.
Tüzüğün, Büyük Kongre Hakkında Uygulanacak Diğer hükümleri
Madde 65 - Tüzüğün 43 ve 44. maddelerinde yer alan; kongrenin açılışı, toplantı ve karar yeter sayıları, divan başkanı seçimi, divan heyetinin oluşumu ile kongre divanının yetki ve görevlerine ilişkin hükümler, büyük kongre hakkında da aynen uygulanır.
Genel Başkan’ın Açılış Konuşması ve Komisyon Oluşturulması
Madde 66 - (Değişik madde:11.11.2006 günlü BKK.) 66.1 - Büyük Kongrede kongre divanı oluşup gündem okunduktan sonra, gündemdeki sırasına göre konuşmasını yapmak üzere Genel Başkana söz verilir.
66.2 - İşin önem ve niteliği itibariyle gündemde komisyon kurulmasına yer verilmiş veya usulüne uygun teklifle komisyon kurulması gündeme alınmış ise divan, Genel Başkanın konuşmasının ardından, genel kurulda aksine bir karar alınmazsa, beşer kişiden oluşacak komisyon üyelerinin seçimini, açık oylama ile gerçekleştirir. Her komisyon, bir başkan, bir sözcü ve bir raportör seçerek çalışma yapar.
66.3 - Komisyonların çalışma zamanı, gündem maddelerinin görüşülmesini aksatmayacak şekilde, divan heyeti tarafından belirlenir. Belirlenmiş sürede raporun hazırlanıp sunulmamış olması, tek başına kongrenin uzaması nedeni olarak öne sürülemez.
66.4 - Komisyonlar, üye tam sayısı ile toplanır ve salt çoğunlukla karar alır. Her delege, çalışmaları aksatmayacak şekilde komisyon çalışmalarına katılıp görüş beyan edebilir. Komisyon belli edilmiş süre içinde raporunu hazırlar ve genel kurula sunulmak üzere kongre divan başkanlığına teslim eder. Komisyon raporları görüşülür ve oylanır. Genel kurulca kabul edilen komisyon raporları, genel kurul kararı niteliği kazanır.
66.5 - Büyük kongre çalışmalarıyla ilgili olarak MKYK, belli konuların daha önce oluşturulacak komisyonlarca incelenmesini ve rapora bağlanmasını kararlaştırabilir. Bu takdirde ilçe, il, merkez ve yan kuruluşları temsil edecek şekilde büyük kongre delegesi sıfatını taşıyanlar arasından MYK’ca 5 kişilik komisyon oluşturulur. Komisyonlar bu şekilde oluşturulmuş ise, genel kurulda sadece raporların müzakeresi ve oylaması yapılır.
Gündem Maddelerinde Değişiklik ve Kongre Müzakereleri (SPK, m.14 /f.son )
Madde 67 - 67.1 - İlan edilmiş gündem maddeleri arasında sıra değişikliği veya başka bir konunun gündeme alınması, genel kurul kararıyla mümkündür.
67.2 - Gündem değişikliği taleplerinin görüşülüp karara bağlanabilmesi için, yazılı olarak kongre açılış başkanlığına veya gündemin okunmasından hemen sonra divana verilmiş olması zorunludur.
67.3 - Parti tüzük ve programında değişiklik yapılmasına ilişkin veya parti politikalarını ilgilendiren gündem maddesi tekliflerinin müzakereye açılabilmesi için, bu tekliflerin, genel başkan veya MKYK yahut büyük kongre delegelerinin en az yirmide biri tarafından önerilmiş olması gerekir.
67.4 - Siyasi Partiler Kanunu’nun 14. maddesinin son bendinin ikinci cüm- lesinde yer alan konularla ilgili müzakere şartı oluşan teklifler, Büyük Kongrenin seçeceği bir komisyonda görüşüldükten sonra komisyon raporu ile birlikte incelenir ve karara bağlanır.
67.5 - Seçimler, gündemin “kapanış” şeklinde son maddesi hariç günde- min en son maddesi olarak yapılır.
67.6 - Görüşmeler, gündem sırasına göre yapılır. Müzakerelere katılım, ta- lep sırasına göre yürütülür. Parti Genel Başkanı’na, MKYK adına söz isteyen kurul üyesine, komisyon başkanı ve sözcülerine, konuşma taleplerinde öncelik verilir.
67.7 - Faaliyet raporuna muhalefet şerhi bulunmayan MKYK üyesi, faaliyet raporu aleyhine söz alamaz ve konuşamaz.
67.8 - Büyük kongre için tek bir gün öngörülmüş ise, kongre, gündem maddeleri bitinceye kadar aralıksız devam eder.
Büyük Kongrede Yapılacak Seçimler (SPK, m. 21)
Madde 68 - (Değişik:12.01.2002 günlü KKK.m.9) Genel başkan, MKYK ile Merkez Disiplin Kurulu’nun ve Parti İçi Demokrasi ve Hakem Kurulunun asil ve yedek üye seçimleri, yargı gözetim ve denetimi altında gizli oy, açık tasnif esasına göre büyük kongre delegelerince seçilir.
Yetkili Seçim Kurulu Başkanı, Tüzüğün 46/2 maddesinde belirtilen nitelik ve sayıda yeteri kadar sandık seçim kurulu oluşturur.
Büyük Kongre’de Adaylık ve Seçim Hazırlıkları
Madde 69 - 69.1 - Büyük kongre delegesi olsun veya olmasın, partiye kayıtlı her üye, parti organlarına aday olabilir veya aday gösterilebilir.
69.2 -(Değişik:11.11.2006 günlü BKK.)(Değişik: 30.09.2012 günlü BKK.m.7) Genel Başkanlığa aday olabilmek için, büyük kongre üye tam sayısının en az yüzde yirmisinin yazılı önerisi gerekir. Bu öneri noter, divan başkanlığı veya divan başkanlığının görevlendireceği üyenin gözetiminde imzalanır. Aynı kişi, aynı kongrede seçimi yapılacak farklı organlara aynı anda aday olamaz ve aday gösterilemez. Böyle bir durumda, divan başkanı tarafından adaya tercih yapması gerektiği bildirilir. Tercihini belli etmeyen adayın hiçbir adaylığı işleme konmaz.
69.3 – (Değişik: 01.02.2003 günlü KKK.m.7) Büyük Kongrede; Genel Başkan seçimi hariç, diğer bütün seçimler aynı anda ve birlikte yapılır.
69.4 – (Değişik: 01.02.2003 günlü KKK.m.7) Tüzüğün, aday ve organ seçimlerine ilişkin 46. maddesinin, yukarıda yazılı olanlara aykırı olmayan hükümleri, Büyük Kongre seçimlerinde de aynen uygulanır.
(69.maddenin 5 ila 14.fıkraları Kurucular Kurulu’nun 01.02.2003 günlü kararının 7.maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
Büyük Kongre’nin Olağanüstü Toplanması (SPK, m. 14/f.6)
Madde 70 - Büyük kongre, Genel Başkan’ın veya Merkez Karar ve Yöne- tim Kurulu’nun yahut büyük kongre delegelerinin en az beşte birinin yazılı talebi üzerine olağanüstü toplantıya çağırılır.
Olağan üstü toplantı gündemi çağrıyı yapan tarafından belirlenir ve gün- dem dışında başka konu görüşülemez.
Delegeler tarafından yapılacak olağanüstü toplantı talepleri ile gündem ve delege imzalarının noter onaylı olması zorunludur. Bu taleplerin aynı konuyu içerir olması yeterli olup ayrı zamanlarda ve parçalı olmaları talebin geçerli olmasına engel olarak yorumlanamaz. Ancak, işlem görmüş ve yeterli sayıya ulaşamamış talepler, sonraki başka bir toplantı isteminde imza eksikliğini gidermek için kullanılamaz.
Şartların oluşması halinde MKYK, olağanüstü kongreyi bir hafta içinde ilan ederek çağrı tarihinden itibaren en geç 45 gün içinde yapmak zorundadır.
(Ek: 03.10.2003 günlü KKK.m.5) Genel Başkanlığın, MKYK veya Merkez Disiplin Kurulunun herhangi bir sebeple boşalması hali dışında seçimin olağan üstü toplantı sebebi olabilmesi için Genel Başkan’ın veya Büyük Kongre delege tamsayısının salt çoğunluğunun yazılı talebi gerekir.
Büyük Kongre Tutanakları
Madde 71 - Seçim kurulunca ilan edilen seçim sonuçları ile kongreye ait bütün tutanak ve belgeler, divan üyelerinin imzalarını taşıyan bir tutanağa bağlanarak divan başkanı tarafından dizin listesi ekinde parti genel başkanına tevdi olunur.
Büyük Kongre Seçimleriyle İlgili İtiraz (SPK, m. 21/10, 11)
Madde 72 - Seçimin devamı sırasında yapılan işlemler ile seçim sonuçla- rına karşı, tutanakların düzenlenmesinden itibaren iki gün içinde seçim kurulu başkanına itiraz edilebilir. Bu itirazlar hakim tarafından aynı gün incelenir ve kesin olarak karara bağlanır.
Hakimin kararı, seçimlerin iptali ve yenilenmesi yönünde ise, seçimler için belirleyeceği günde, kongrede kesinleşmiş aday listelerine göre sadece seçimler yapılır.
---
C - GENEL BAŞKAN (SPK, m. 15)
Genel Başkanlık İçin Adaylık Koşulları
Madde 75 - (Değişik madde: 30.09.2012 günlü BKK.m.8)- Parti Genel
Başkanı, büyük kongre tarafından gizli oyla seçilir. Aynı kişi, kurucu genel başkanlık hariç, kesintisiz en fazla dört olağan dönem genel başkan seçilebilir. Ancak, ara veren kimseler tekrar aynı göreve seçilebilir.
Genel Başkanın Seçimi ve Görev Süresi
Madde 76 - Genel başkan, büyük kongre tarafından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir. İlk iki oylamada hiçbir aday salt çoğunluğa ulaşamamış ise, ikinci oylamada en çok oy alan iki adayla üçüncü tur oylama yapılır. Üçüncü tur oylamada en çok oy alan aday genel başkan seçilmiş olur. (Değişik fıkra: 03.10.2003 günlü KKK.m.6) Adaylık başvuruları, kongre divan başkanlığına yapılır. Divan başkanlığı, adaylık başvurularını Tüzüğün 69. maddesine göre ilan edip kesinleştirir. Birden fazla aday olması halinde her aday için ayrı oy pusulası kullanılır. Oy pusulalarının farklı renkte olmasına özen gösterilir.
Kongre gündeminin “seçimler” maddesinde, önce genel başkan seçimi
yapılır. Genel başkan seçimi tamamlanmadan diğer organ seçimlerine geçilemez.
Seçilen genel başkan, yerine yenisi seçilinceye kadar görevine devam eder.
----
Genel Başkanlığın Boşalması (SPK, m. 15/f.son)
Madde 78 - Genel başkanlığın herhangi bir nedenle boşalması halinde MKYK on gün içinde toplanarak üyelerinden birini genel başkanvekili seçer ve yeni genel başkanı seçmek üzere büyük kongrenin olağanüstü toplanma tarih, yer ve zamanını kararlaştırır.
Genel başkan seçiminin yapılacağı olağan üstü büyük kongre, boşalma tarihinden itibaren en geç 45 gün içinde gerçekleştirilir.
--/--Parti tüzüğünün tam metni için: AK Parti Tüzüğü