-ABD, Irak
Güncelleme
-ABD ''Irak'ta perdeyi kapattı mı?"
-İki ülke arasındaki anlaşma gereğince Amerikan askeri
varlığı Aralık sonuna kadar Irak’tan çekilmiş olacak.
-Amerikan ülkeden çekilmesini simgeleyen bayrak indirme
töreni ile ABD'nin Irak'taki askeri varlığı resmen sona erdi
-Amerikan ülkeden çekilmesini simgeleyen bayrak indirme
töreni ile ABD'nin Irak'taki askeri varlığı resmen sona erdi
-ABD’nin ''Körfez Savaşı'' ile 1991 yılında başlayan 20 yıllık
serüveni onbinlerce insanın hayatına maloldu.
-Sadece 9 yıla yaklaşan ''Irak Savaşı''nda 100 bini aşkın
Iraklı sivil öldü. Bu savaş ABD’ye yaklaşık 1 trilyon
Iraklı sivil öldü. Bu savaş ABD’ye yaklaşık 1 trilyon
dolara maloldu, yaklaşık 4500 Amerikan askeri öldü.
-Irak’taki durum ne? Demokrasi ve özgürlük getirildi mi?
ABD’NİN IRAK SERÜVENİ
Irak’ın 1990 ortalarında Kuveyt’i işgaliyle başlayan süreç ABD’nin bölgeye müdahalesine ve askeri güç kullanımına kadar ulaştı. Körfez Savaşı ve ardından başlayan Irak savaşında Saddam rejimi devrildi ülkede ABD öncülüğünde yeni bir yönetim kuruldu.
Irak’ta 1990 ortalarından bu yana ABD’nin doğrudan taraf olduğu bir süreç var.
Ancak Iraklılar bunun öncesinde de İran ile olan savaşın acısını yaşadılar. Irak’ta ABD’nin doğrudan taraf olduğu sürecin çocukları şimdi 20’li yaşlarda. İran savaşı süreci de katılırsa Irak’ta ‘’güzel günler gören kuşak’’ yok gibi...
Irak'ta Ekim 2011 itibariyle yaklaşık 30.000 Amerikan askeri vardı. İki ülke arasındaki anlaşma uyarınca Aralık sonuna kadar Irak'ta Amerikan askeri kalmayacak. Irak'taki Amerikan askeri varlığının sona erdiğinin simgesi olan ''bayrak indirme töreni'' 15 Aralık 2011'de yapıldı.
Son askerlerin de ülkeden ayrılmasıyla, ABD’nin yaklaşık 9 yıl önce başlayan işgalinde önemli bir noktaya ulaşılacak.
ABD yönetimi, ülkede birkaç bin Amerikan askerinin kalmasına izin verilmesi için Irak hükümetini ikna etmeye çalıştı, ancak bu istem kabul görmedi.
Aralık ayı sonunda, Amerika'nın Irak savaşında son perde kapanmış olacak. Bu ABD'nin Irak'taki askeri varlığının sona ermesi demek. ABD Irak sahnesini kapattı mı? Peki, ABD askerlerinin çekilmesiyle geride nasıl bir Irak kalıyor?
Sadece Irak savaşı ABD'ye yaklaşık 1 trilyon dolara maloldu.
4500 civarında Amerikan askeri öldü.
Savaşta Iraklıların ödediği bedel ise daha ağır oldu. En iyimser tahminlerde bile 2003'ten bu yana ölenlerin sayısının 100 bini geçtiği dile getiriliyor. Daha Ekim 2011’deki şiddet olaylarında ölenlerin sayısı 260 oldu. Bu, Irak’taki aylık ölümlere ilişkin ortalamaya göre yüksek bir sayı da değil.
Ülkenin altyapısı hala paramparça…
Kimilerine gore, Irak’ta ''biraz'' demokrasi ve ifade özgürlüğü var.
Yolsuzlukların hala sürdüğü söyleniyor.
Yönetimi eleştiren gösteri yapanlar ise “Baasçı’’ ya da “el-Kaideci’’
suçlamalarıyla gözaltına alınıyor.
Yolsuzlukların hala sürdüğü söyleniyor.
Yönetimi eleştiren gösteri yapanlar ise “Baasçı’’ ya da “el-Kaideci’’
suçlamalarıyla gözaltına alınıyor.
Amerikan isgalinden en karlı çıkan kesim kuşkusuz Kürtler ve Şiiler oldu.
Kürtler kuzeyde özerkliğe kavuşmuş durumda ve ayrı bir devlet gibi.
Şii lider es Sadr, Amerikan güçlerinin ''ülkeden çıkışını sağlamış'', muzaffer...
Bir Iraklının, Amerikan askerlerini bayrak indirme törenini
gazetecilere değerlendirirken söylediği ''Saddam gitti,
yeni Saddamlar yaratıldı'' sözü de bir başka görüşü
Bir Iraklının, Amerikan askerlerini bayrak indirme törenini
gazetecilere değerlendirirken söylediği ''Saddam gitti,
yeni Saddamlar yaratıldı'' sözü de bir başka görüşü
SÜREÇTE 4 BAŞKAN
Körfez savaşı ve ardından Irak Savaşı olarak yaşanan süreçte
ABD’de 4 ayrı başkan görev yaptı. Bunlar,
George Bush (1989-1993)
Bill Clinton (1993-2001, iki dönem)
George W. Bush (2001-2009, iki dönem)
Barack Obama (20 Ocak 2009) idi.
Irak bağlamında bölgede ve savaş sürecinde dünyada yaşanan bazı
önemli gelişmelerin kronolojisi şöyle:
önemli gelişmelerin kronolojisi şöyle:
ABD-IRAK KRONOLOJİ
20 Ağustos 1988 - Irak-İran arasında sekiz yıl süren savaşı
sonlandıran ateşkes anlaşması yürürlüğe girdi.
29 Ağustos 1988 – Irak ordusunun saldırısından kaçan Kürtler Türkiye sınırına sağındı. Sayıları kısa sürede artan sığınmacılar için çadırkentler kuruldu.
2 Ağustos 1990 - Saddam yönetimi, ortak petrol yataklarından fazla petrol çıkardığı ve aşırı üretim yaptığı için petrol fiyatlarını düşürdüğü gerekçesiyle Kuveyt’i işgal etti.
3 Ağustos 1990 - BM Güvenlik Konseyi, Kuveyt’in işgalini kınayarak, Irak’ın koşulsuz geri çekilmesini istedi. (660 sayılı karar)
6 Ağustos 1990 - BM Güvenlik Konseyi, Irak ile uluslararası ticareti yasaklayan karar aldı. 661 sayılı kararıyla Irak’a ambargo uygulamaya başladı. Kararın uygulanmasına ilişkin bir komite kuruldu.
7 Ağustos 1990 – Türkiye, BM’nin Irak’a zorunlu yaptırım kararın uygulayan ülkelerden biri oldu. Yumurtalık boru hattı kapatıldı.
8 Ağustos 1990 – Irak, Kuveyt’i ilhak ettiğini duyurdu.
5 Eylül 1990 – TBMM’de, yurtdışına asker gönderme ve Türkiye’de yabancı asker bulundurma konusunda hükümete yetki veren tezkere kabul edildi.
11, 18 Ekim 1990 – Türkiye’de, önce Dışişleri Bakanı Ali Bozer, ardından da Milli Savunma Bakanı Safa Giray istifa etti.
29 Kasım 1990 - BM Güvenlik Konseyi Irak’a karşı kuvvet kullanımını düzenleyen 678 nolu kararı aldı. Kararda, Irak’ın 15 Ocak 1991 tarihine kadar Kuveyt’ten çekilmesi isteniyor, aksi takdirde “Irak’ın eylemlerine karşı barış ve güvenliğin yeniden sağlanması için gerekenin yapılacağı” bilirtiliyordu.
Bu süreçte ABD ve müttefik güçlerin Suudi Arabistan’a asker sevkıyatı başladı.
3 Aralık 1990 – Türkiye’de, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necip Torumtay istifa etti. Yerine Orgeneral Doğan Güreş atandı.
KÖRFEZ SAVAŞI BAŞLIYOR
9 Ocak 1991 - ABD-Irak müzakerelerinden sonuç alınamadı.
12 Ocak 1991 – ABD Senatosu, Irak’a müdahale kararını onayladı. Bu süreçte, ABD ve müttefiklerinin Arabistan’daki askeri gücü 700 bin kişiye ulaşmıştı.
13 Ocak 1991- BM Genel Sekreterinin girişimleri de sonuca ulaşamadı.
16 Ocak 1991: Amerikan uçakları gece Bağdat’ı bombaladı. ABD Başkanı George Bush’un emriyle Kuveyt’i kurtarma harekatının başladığı duyuruldu. ‘’Çöl Fırtınası’’ adı verilen harekatın hava operasyonlarında Irak’ın askeri ve iletişim altyapısının yanı sıra elektrik sistemi, havaalanları, savunma sistemleri büyük ölçüde tahrip edildi.
17 Ocak 1991 – Türkiye’de, yurtdışına asker gönderme ve ülkede asker bulundurma konusundaki yetkinin sınırları genişletildi (Çekiç Güç’ün Türkiye’de konuşlanmasına imkan sağlandı.)
13 Şubat 1991 – Amerikan uçaklarının Bağdat Emiriye’de bir sığınağı vurması sonucunda 300’den fazla sivil öldü.
22 Şubat 1991 – Türkiye’de Milli Savunma Bakanı Hüsnü Doğan görevinden azledildi. Yerine Mehmet Yazar atandı.
24 Şubat 1991: Uluslararası gücün Irak’a yönelik kara harekatı başladı.
27 Şubat 1991: Kuveyt işgalden kurtuldu. Irak askerleri bölgeden çekilmeye başladı.
28 Şubat 1991 – Bölgede hakimiyeti sağlayan ABD ateşkes ilan etti.
3 Mart 1991 – Irak, ateşkesin ve BM kararlarının getirdiği koşulları kabul etti.
Mart-Nisan 1991 – Irak’ın güneyindeki Kürt ve güneyindeki Şii bölgelerinde ayaklanmalar çıktı. Irak yönetimi bu ayaklanmaları kanlı bir şekilde bastırdı. ABD’den bekledikleri desteği bulamayan Kürtler, başta Türkiye olmak üzere bölgedeki ülkelere sığındılar.
3 Nisan 1991 – Yaptırımlar, BM Güvenlik Konseyi kararları uyarınca, yaptırımlar Irak’ın silahlarını da bağlayacak şekilde genişletildi, BM Özel Komisyonunu kuruldu.
6 Nisan 1991 – Irak güçlerinden kaçan binlerce Kürt ve Türkmen Türkiye sınırına akın etti.
8 Nisan 1991: ABD, Kürtleri koruma amacıyla 36. Paralelin kuzeyini “güvenli bölge” ilan etti. Irak’tan “Uçuşa yasak” bu bölgedeki askeri faaliyetlerine urdurmasını istedi.
23 Haziran 1991 – Türkiye’de hükümet değişikliği: ANAP’ın başına geçen Mesut Yılmaz yeni hükümeti kurdu.
18 Temmuz 1991 – Hükümet, Çekiç Güç’ün Türkiye’de konuşlanmasına izin verdi.
19 Temmuz 1991 – ABD Başkanı George Bush, Türkiye’yi ziyaret etti.
20 Ekim 1991 – Türkiye’de erken seçim: ANAP iktidardan uzaklaştı,
20 Kasım’da Süleyman Demirel yeni hükümeti kurdu.
2 Eylül 1992 – Türkiye’ye sızan PKK’li teröristlerin saldırılarının ardından
Kuzey Irak’a askeri harekat başlatıldı.
26 Ağustos 1992 – ABD ve müttefikleri, 32. Paralelin güneyini Irak uçakları için “uçuşa yasak bölge” ilan ettiler.
4 Kasım 1992 – ABD Başkanlığı’na Demokrat Parti adayı Bill Clinton seçildi.
Ocak-Haziran 1993– ABD öncülüğündeki uluslararası gücün Saddam yönetimindeki bölgelere yönelik hava harekate aralıklarla devam etti. (23 Ocak gecesi Güney Irak, ABD Başkanı George Bush'a Kuveyt'te bulunduğu sırada suikast planlandığı iddiasıyla da 26 Haziran gecesi de Bağdat bombalandı.)
17 Şubat 1993 – Türkiye’de, Jandarma Genel Komutanı Eşref Bitlis, Ankara’da uçağının düşmesi sonucunda öldü.
17 Nisan 1993 – Türkiye’de, Cumhurbaşkanı Turgut Özal vefat etti. 16 Mayıs’ta Süleyman Demirel bu göreve seçildi, 25 Haziran’da da Tansu Çiller yeni hükümeti kurdu.
29 Mayıs 1994: Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin başbakanlık görevini de üstlendi.
Ekim 1994: Saddam Hüseyin Kuveyt sınırı yakınlarına yeniden asker yığınca kriz patlak verdi. Müttefikler de bölgeye asker gönderdi.
10 Kasım 1994: Irak Ulusal Meclisi Kuveyt’in sınırlarını kabul etti ve bağımsızlığını tanıdı.
14 Nisan 1995: BM Güvenlik Konseyi, petrol satışlarını sınırladı ve ‘geçici’ önlem olarak 986 sayılı kararı aldı. Büyük bir ekonomik kriz yaşanan Irak’ta, hükümet, petrol satışı karşılığında gıda maddesi ve temel insani malzemeleri ithal etmesine izin veren bu kararı kabul etmediğini açıkladı.
15 Ağustos 1995: Saddam Hüseyin’in damadı General Hüseyin Kamil Hasan el-Mecid ve kardeşi, aileleriyle Irak’a terk ederek Ürdün’e sığındıl.
15 Ekim 1995: Saddam Hüseyin kendisine yedi yıl daha devlet başkanlığı yapma imkanı tanıyan referandumu kazandı.
20 Şubat 1996: Saddam Hüseyin damadı Hüseyin Kamil Hasan el-Mecid ve kardeşini affettiğini açıkladı. Ancak, Bağdat’a dönen iki kardeş 23 Şubat’ta idam edildi.
20 Mayıs 1996 – Irak artık sivil nüfusun ihtiyaçlarını karşılayamaz hale geldi. Saddam yönetimi ve BM, 986 sayılı kararın (Petrol Karşılığı Gıda Programı) uygulanması konusunda anlaşmaya vardı.
31 Ağustos 1996: Irak güçleri, Celal Talabani ile mücadele halindeki KDP'nin yardım talebinin ardından kuzeydeki uçuşa yasak bölgeye girerek Erbil'i ele geçirdiler.
3 Eylül 1996 – ABD, kuzeydeki uçuşa yasak bölgeyi 33. paralele (Bağdat’ın güneyine) kadar genişletti.
10 Aralık 1996 - Petrol Karşılığı Gıda Programı kapsamında ilk petrol satışları başladı. Program altı aylık dönemlerle yenilendi.
12 Aralık 1996: Saddam Hüseyin’in büyük oğlu Uday, Bağdat’ta düzenlenen suikast girişiminde ağır yaralandı.
20 Şubat 1998 - Petrol Karşılığı Gıda Programı çerçevesinde petrol satış üst sınırı altı aylık dönem için 5.256 milyar dolar olarak belirlendi.
31 Ekim 1998: Saddam Hüseyin, Irak’ta kitle imha silahlarını denetleyen özel komisyon UNSCOM) ile her türlü işbirliğine son verdi.
16-19 Aralık 1998: Irak’tan BM silah denetçilerinin sınır dışı edilmesinin ardından ABD ve İngiltere, ‘Irak’taki nükleer, kimyasal ve biyolojik silahları yok etmeye” yönelik “Çöl Tilkisi Operasyonu’nu” başlattı.
16 Şubat 1999 – Terör örgütü PKK’nın elabaşı Abdullah Öcalan, Kenya’da yakalandı ve Türkiye’ye getirildi.
19 Şubat 1999: Şiilerin dini lideri Ayetullah Seyid Muhammed Sadık El Sadr, Necef'te uğradığı suikast sonucu öldü.
17 Aralık 1999: BM Güvenlik Konseyi’nce, “özel komisyonu’’nun yerine yeni bir silah denetleme komisyonu (UNMOVIC) kuruldu ve yeni bir silahsızlanma programı yürürlüğe kondu.
8 Haziran 2000 – BM Güvenlik Konseyi’nin aldığı yeni karar “26 Kasım 2000 tarihine kadar insani durum hakkında kapsamlı bir rapor hazırlamak üzere bağımsız uzmanlardan oluşan “ bir ekibin kurulmasını öngörüyordu. Ancak, Irak hükümeti ekibin topraklarına girmesine izin vermedi.
5 Aralık 2000 – BM Güvenlik Konseyi, insani malzeme listesinin kapsamını genişletilmesi yönündebir karar aldı.
20 Ocak 2001 – ABD Başkanlığana Cumhuriyetçi Parti adayı George W. Bush seçildi.
Şubat 2001: ABD ve İngiltere, Irak’ın savunma sistemini yok etmek için büyük hava saldırıları düzenledi. Bu saldırılar uluslararası toplumda destek bulmadı.
Mayıs 2001: Saddam’ın oğlu Kusay, Baas Partisi’nin liderliğine seçildi. Bu da onun babasının yerine geçeceği yönündeki görüşleri güçlendirdi.
11 Eylül 2001 –ABD’nin NewYork kentindeki ikiz kulelerin yanı sıra Pentagona da uçaklı saldırı düzenlendi. El Kaide bağlantılı olayda çok sayıda insan öldü.
15 Eylül 2001 – ABD Temsilciler Meclisi, ülke topraklarına saldırı düzenleyenlere karşı kuvvet kullanımı için başkana yetki veren düzenlemeyi kabul etti.
7 Ekim 2001 – ABD’nin Afganistan harekatı başladı. Amerikan komandoları 21 Ekim’de ülkenin güneyine indi.
10 Ekim 2001 – TBMM, yurtdışına (Afganistan) asker gönderme konusunda hükümete yetki verdi.
29 Ocak 2002 - ABD Başkanı George W. Bush Kongre’ye yaptığı konuşmada Irak’ın “şer ekseni”nin bir parçası olduğunu söyledi.
Nisan 2002: Irak, İsrail’in Filistin’e saldırısını protesto etmek amacıyla bir süre petrol ihracatına ara verdi. Yaklaşık bir ay süren bu eyleme Arap ülkelerinden destek gelmedi.
13 Eylül 2002: ABD Başkanı George W. Bush, BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, daha katı önlemler almasını isteyerek, aksi takdirde ABD'nin tek taraflı olarak eyleme geçeceğini ilan etti. ABD ve İngiltere'nin daha katı önlemler alınması ve uyulmaması halinde silahlı müdahale yapılması şartını içeren bir BM kararı alma girişimleri Fransa ve Rusya'nın veto engeline takıldı.
15 Ekim 2002: Saddam Hüseyin oyların tamamını alarak yeniden başkan seçildi.
8 Kasım 2002 – BM Güvenlik Konseyi’nin 1441 sayılı kararı Irak’ın tamamen ve acilen silahsızlanması çağrısında bulunuyordu. Buna göre Irak BM ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın her türlü bilgiye tam erişimini sağlayacaktı. Kararda, Irak’ın sorumluluklarını yerine getirmemesi durumunda “ciddi sonuçlarla karşılaşacağı” uyarısına yer veriliyordu.
18 Kasım 2002: BM silah denetçileri tekrar Irak’a gittiler.
8 Aralık 2002: Irak yönetiminin BM’ye verdiği raporda ülkede kitle imha silahları bulunmadığı ifade ediliyordu.
15 Ocak 2003 – Uluslararası silah denetçileri Saddam’ın başkanlık sarayında incelemelerde bulundular.
28 Şubat 2003 – Iraklı muhaliflerin toplantısında olası yeni yönetimin başkanlık konseyinde görev alacak 6 isim belirlendi.
1 Mart 2003 – TBMM’de, yabancı ülkelere asker gönderme ve yabancı askerlerin Türkiye’ye kabulü konusunda hükümete yetki veren tezkere görüşüldü. Toplantı için anayasal çoğunluk sağlanamadı ve tezkere rededilmiş sayıldı. Yaşananlar ABD-Türkiye ilişkilerine olumsuz yansıdı.
Mart 2003: BM silah denetçilerinin başında olan Hans Blix, Irak’ın işbirliği konusunda kolaylıklar sağladığını, ancak bunun ne kadar uygulandığı konusunda daha fazla zamana ihtiyaç duyduklarını söyledi.
17 Mart 2003: Bush, diplomatik sürenin dolduğunu söyleyerek Saddam Hüseyin ve oğullarına Irak’ı terketmesi için 48 saatlik süre tanıdı, aksi halde savaşın başlayacağını bildirdi. Bağdat ültimatomu ertesi gün reddetti.
18 Mart 2003 - Iraklı muhalifler Ankara’da bir araya geldi.
19 Mart 2003 - Amerikan askerleri Irak-Kuveyt sınırının askerden arındırılmış bölgesinde toplanmaya başladı.
IRAK SAVAŞI
20 Mart 2003 - ABD öncülüğünde Irak’a hava harekatı başladı. Önce, Bağdat Amerikan füzeleriyle vuruldu. Ertesi gün de Amerikan ve İngiliz kuvvetlerinin kara unsurları Kuveyt’ten Irak’a girdi. TBMM’de ise Kuzey Irak’a asker gönderme ve ABD uçaklarının Türk hava sahasından geçişi konusunda hükümete yetki verildi.
27 Mart 2003 – Amerikan birlikleri Irak’ın kuzeyine indirme yaptı.
9 Nisan 2003: ABD tankları Bağdat’a girdi. Askerler ve bir grup Iraklı Saddam Hüseyin’in heykellerini deverdiler.
10 Nisan 2003 - Kürt gruplar, Irak askerlerinin çekildiği Kerkük ve Musul’a girerek, resmi dairelerdeki bazı belgelere yaktılar.
Nisan 2003: ABD devrilen Saddam rejiminde görev alan 55 kişiden oluşan en çok arananlar listesini açıkladı. Başbakan yardımcısı Tarık Aziz gözaltına alındı.
Mayıs 2003: BM Güvenlik Konseyi, 1990’dan bu yana uygulanan ekonomik ambargonun kaldırılması ve ABD öncülüğünde kurulan yeni yönetimi destekleyen bir karar aldı. Irak'taki Amerikalı idareci Paul Bremer, Baas Partisi’nin yanı sıra Saddam döneminin tüm kurumlarının lağvediliğini duyurdu.
4 Temmuz 2003 – Süleymaniye’deki Türk Özel Timi bürosu Amerikan askerlerince basıldı. 11 askeri personel gözaltına alındı ve Kerkük’e götürüldü. ‘’Çuval geçirme’’ olarak kamuoyuna yansıyan bu olay Türkiye-ABD ilişkilerinde soğukluk yaşandı.
17 Temmuz 2003 – Irak’ta “Geçici Hükümet Konseyi” kuruldu..
22 Temmuz 2003 – Musul’daki çatışmada Saddam'ın oğulları Uday ve Kusay öldürüldü.
19 Ağustos 2003 – Bağdat’taki BM merkezine düzenlenen bombalı saldırıda, aralarında BM Irak Özel Temsilcisi Sergio Viero De Mello’nun da bulunduğu 23 kişi öldü.
23 Ağustos 2003 – Kerkük’te IKYB peşmergeleri tarafından 7 Türkmenin öldürülmesinin ardından olaylar çıktı.
Ağustos 2003: Saddam'ın kuzeni Ali Hasan el-Mecid, diğer adıyla Kimyasal Ali yakalandı. Necef'teki otomobil saldırısında, Şii lider Ayetullah Muhammed Bakır el-Hakim'in de içinde bulunduğu 125 kişi hayatını kaybetti. Irak’taki şiddet savaşta taraf olmayanları da hedef almaya başladı.
1 Eylül 2003 – Irak’ta ABD’nin kurduğu Geçici Yönetim Konseyi hükümet üyelerini belirledi.
Ekim 2003: BM Güvenlik Konseyi, ABD’nin Irak’a dair iyileştirilmiş kararını onayladı. Mutabakat ABD öncülüğündeki yönetime yeni bir meşruiyet sağladı, fakat gücün "en elverişli zamanda" Iraklılara devredilmesi gerektiği vurgulandı.
Kasım 2003: Güvenlik durumu daha da kötüye gider hale geldi. Kasım başlarında –ABD Başkanı Bush savaş ilan ettikten altı ay sonra- Irak’ta Saddam’ı devirmek için yapılan savaşta ölen ABD askerlerinden daha fazla asker öldürüldü.
14 Aralık 2003: Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin, doğum yeri Tikrit yakınında Amerikan birliklerince yakalandı.
Şubat 2004: Erbil’de Kürt grupların merkez bürolarına yapılan iki intihar saldırısında 100’den fazla kişi hayatını kaybetti.
Mart 2004: ABD destekli Hükümet Konseyi, İslam’ın rolü ve Kürt talepleriyle
ilgili ciddi ayrılıklardan ve uzun müzakerelerden sonra geçici anayasa
için anlaşmaya vardı.
-Aşure günü dolayısıyla kitleler halinde toplanan Şii Müslümanlara
karşı düzenlenen saldırılar sonucunda 100’den fazla kişi öldü.
11 Mart 2004 – İspanya’nın başkenti Madrid’te dört trende meydana gelen patlamada 191 kişi öldü, 1900 kişi yaralandı. Olayı El-Kaide üslendi.
Nisan/Mayıs 2004: Mukteda es-Sadr’a bağlı Şii milisler koalisyon güçlerine karşı direnişe başladı.
-ABD’nin Sünni Müslümanların bulunduğu Felluce kentine yönelik bir ay süren askeri kuşatmasında cok sayıda kişi öldürüldü.
-Iraklı mahkumların ABD askerlerince insanlık dışı muameleye maru bırakıldıklarına ilişkin fotoğraflar dünya basınına yansıdı. Olay ABD’deki savaş karşıtlarının söylemlerini daha da güçlendirdi.
-Irak’ın ABD tarafından atanan Hükümet Konseyi Başkanı Ezzedine Salim, Bağdat’taki ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin merkez karargahı dışındaki bir kontrol noktasında bir otomobilde bomba patlaması sonucu öldürüldü. Salim’in yerine Gazi Acil el-Yaver atandı.
7 Eylül 2004 – Irak’ta ölen Amerikan askerinin sayısı 1000’e ulaştı.
2 Kasım 2004 – ABD’de, George W. Bush başkanlığa ikinci dönem için seçildi.
30 Ocak 2005 – Saddam yönetimi sonrasında ülkede ilk seçimler yapıldı. Seçim sonuçları Şubat sonunda kesinleşti. Yeni yönetimin şekillenmesine yönelik pazarlıklar uzun zaman aldı.
12 Şubat 2005 – Irak’taki silah araştırmasının tamamlandığı açıklandı. Daha sonraki süreçte, araştırmalarda savaşın nedeni olan nükleer ve kimyasal silahların izine rastlanmadığı ortaya çıktı.
3 Nisan 2005 – Irak Meclis Başkanlığına, Sünni bir siyasetçi olan Haşim el Hassani seçildi.
6 Nisan 2005 – Irak Cumhurbaşkanlığına, Kürdistan Yurtseverler Birliği lideri Celal Talabani seçildi.
19 Mayıs 2005 – Irak Başbakanı İbrahim Caferi, resmi ziyaret için Türkiye’ye geldi.
7 Temmuz 2005 – Londra’da üç metro istasyonu ve bir otobüse düzenlenen bombalı saldırıda 52 kişi öldü. Saldırıları El Kaide üstlendi.
3 Ağustos 2003 – Irak Havayolları’nın 14 yıl aradan sonraki ilk seferi İstanbul’a yapıldı.
31 Ağustos 2005 – Irak’taki Şiilere yönelik saldırıda 1000’e yakın kişi öldü.
26 Ekim 2005 – Irak savaşında ölen Amerikan askerlerinin sayısı 2000’e ulaştı.
9-11 Aralık 2005 – Önce FBI Başkanı Robert Mueller, ardından da CIA Başkanı Porter Goss Ankara’yı ziyaret etti.
17 Aralık 2005 – Irak parlamentosu için yapılan seçimlerde Şii partiler ittifakı birinci çıktı, ancak hüküme kurma çoğunluğuna ulaşılamadı.
19 Mart 2006 – ABD Başkanı George W. Bush, Irak’ta nihai zafere ulaştıklarını söyledi.
22 Nisan 2006 – Irak’ta Celal Talabani yeniden devlet başkanlığına seçildi. Şii Cevad (Nuri) El Maliki ise hükümeti kurmakla görevlendirildi.
8 Haziran 2006 – Irak’taki El-Kaide’nin lideri Ebu Musa el-Zerkavi, Amirikan hava saldırısnda öldürüldü.
20 Haziran 2006 – Japonya, Irak’taki 600 kişilik askeri çekme kararı aldı.
15 Ağustos 2006 – Irak’ta, Temmuz 2006 dönemindeki saldırılarda 3.438 sivilin öldüğü, 1.666 bombalı saldırı olduğu açıklandı Temmuz, Irak’ta en kanlı ay oldu.
2 Eylül 2006 – Irak’ta, Ağustos 2006’da 3.000 sivilin öldürüldüğü bildirildi. Ağustos 2005’te öldürülen sivillerin sayısı 2000 idi.
5 Kasım 2006 – Saddam Hüseyin, 1982'de, Şii kenti Decal’de 182 kişinin öldürülmesi olayı nedeniyle ‘’insanlığa karşı suç işlemekten’’ idama mahkum edildi.
29 Kasım 2006 – ABD’de yapılan bir araştırmaya göre, Amerikalıların yüzde 68’i Irak’ta yaşananların iç savaş olduğuna inanıyor.
8 Aralık 2006 – ABD Savunma Bakanı Rumsfeld istifa etti, yerine eski CIA Başkanı Robert Gates getirildi.
Aralık 2006 – Irak’ta şiddet olaylarının tırmanması üzerine ABD yönetimi ek asker göndermeyi tartışmaya başladı.
30 Aralık 2006 – Saddam, hakkındaki ceza uyarınca asılarak idam edildi.
2 Ocak 2007 – Irak’ta, 2006'daki şiddet olaylarında 16.723 kişi hayatını kaybetti.
10 Ocak 2007 – ABD Başkanı George W. Bush, Irak’a 20.000 ek asker gönderme kararı aldığını açıkladı.
2 Şubat 2007 – Irak’ta, Ocak ayındaki şiddet olaylarında 2.000 kişinin öldüğü bildirildi.
21 Şubat 2007 – İngiltere Başbakanı Tony Blair, Irak’tan asker çekmeye başlayacaklarını duyurdu.
12 Nisan 2007 – Yeşil Bölge’deki Irak parlamentosuna yönelik intihar bombacısı saldırısında ölenler ve yaralananlar oldu.
27 Haziran 2007 – İngiltere başbakanı Tony Blair görevini bıraktı.
6 Temmuz 2007 – Irak savaşının ABD’ye maliyetinin, 1.4 trilyon dolara ulaştığı tahmin ediliyor.
7 Temmuz 2007 – Irak’ın Türkmen kenti Tuzhurmatu’daki patlamada 150 kişi öldü.
16 Ağustos 2007 – Irak’ta, Mart 2003’ten bu yana ölen Amerikan ve koalisyon gücündeki asker sayısı 4.000’ e ulaştı.
28 Eylül 2007 – Türkiye ile Irak arasında terörle mücadele konusunda işbirliği anlaşması imzalandı.
1 Ocak 2008 – Kayıtlara dayanan verilerden yola çıkarak hazırlanan bir rapora gore, Irak’ta 2007 yılındaki şiddet olaylarında ölenleri sayısı 22.586-24.159 arasında.
2 Mart 2008 – İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad Bağdat’a ziyaret etti.
10 Temmuz 2008 – Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak’a gitti.
19 Temmuz 2008 – Irak’teki en büyük Sunni blok boykottan vazgeçerek hükümete katılma kararı aldı.
14 Ağustos 2008 – Ürdün Kralı Abdullah, Saddam rejimi sonrasında Irak’ı ziyaret eden ilk Arap lider oldu.
1 Eylül 2008 – Irak ordusu, Anber kentinin kontrolünün Amerikan askerlerinden teslim aldı.
9 Eylül 2008 – ABD Başkanı George W. Bush, Irak’taki 8.000 Amerikan askerinin Şubat ayına kadar çekileceğini söyledi. Bu askerlerden 4.500’ü Afganistan’a gönderilecek. ABD’nin Irak’ta 146.000, Afganistan’da ise 33.000 askeri bulunuyor.
27 Kasım 2008 – ABD ile Irak yönetimi arasındaki güvenlik anlaşması parlamentodan geçti. Buna göre, Amerikan askerleri ülkede kalış süresi 2011 sonuna kadar uzatılıyordu.
20 Ocak 2009 – ABD Başkanlığına seçilen Barack Obama göreve başladı.
27 Şubat 2009 – ABD Başkanı Barack Obama, 31 Ağustos 2010 tarihine kadar Irak’taki muharebe görevlerinin sona ereceğini açıkladı.
9 Mart 2009 – Irak’taki 12.000 Amerikan askeri ülkeden ayrıldı.
23 Mart 2009 – Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Irak’ı ziyaret etti.
7 Nisan 2009 – ABD Başkanı Barack Obama, Irak’a gitti.
30 Nisan 2009 – Irak’taki İngiliz askerlerinin son bölümü de ülkeden ayrıldı.
13 Haziran 2009 – Irak’ta aralıksız süren intihar eylemlerine yenileri eklendi: Sunni Arap bloktan, Parlamento başkanı Harit Obeydi öldürüldü.
29 Ağustos 2009 – Irak İslam Konseyi Başkanı Abdülaziz Hakim, İran’da tedavi gördüğü hastanede öldü.
13 Ocak 2010 – Pentagon'un planına göre, ABD askerleri, Aralık 2011 sonuna kadar ülke güvenliğini Irak askerine devretmiş olacak.
29 Ocak 2010 – İngiltere eski Başbakanı Tony Blair, ülkesinde kurulan komisyona verdiği ifadede Irak savaşında takındığı tutumu savundu.
7 Mart 2010 – Irak’ta Ocak ayından bu yana ertelenen seçimler yapıldı. Şiddet olayları seçim günü de sürdü ve iki ayrı saldırıda 35 kişi öldü.
26 Mart 2010 – Seçimlerin ardından kimin başbakan olacağı konusunda kriz başladı.
2 Mayıs 2011 – El Kaide lideri Usame bin Ladin, Pakistan’da bir eve düzenlenen operasyonda öldürüldü.
Mayıs 2010 – Irak’taki Amerikan askerlerinin sayısı 88.000’e düştü. Bu sayı Ocak 2009’da 144.000, Ocak 2010’da ise 112.000 idi.
Eylül 2010 – Irak’taki Amerikan askeri gücünün muharip unsurlarının ülkeden çekilişi tamamlandı. Irak’ta eğitim ve askeri danışmanlık hizmetleri için yaklaşık 47.000 Amerikan askeri kaldığı tahmin ediliyor.
12 Kasım 2010 – Celal Talabani, yeniden Irak Cumhurbaşkanlığına seçildi.
21 Aralık 2010 – Mart'taki seçimlerin ardından Nuri el-Maliki başkanlığındaki yeni hükümet kuruldu.
5 Ocak 2011 – Iraklı Şii lider Mukteda es Sadr, üç yıl önce gönüllü sürgüne gittiği İran’dan Necef kentine döndü.
29 Mart 2011 – İntihar eylemlerinin sürdüğü Irak’ta, Tıkrit kenti il meclisine yapılan silahlı baskında 40’tan fazla kişi öldü, 60’ı aşkın kişi yaralandı.
8 Nisan 2011 – İran rejimine muhalif Halkın Mücahitleri örgütünün Bağdat yakınındaki bir kampına Irak güvenlik güçlerince operasyon düzenlendi.
27 Mayıs 2011 – Saddam rejimi ve Baas Partisi ile ilişkisi olan Iraklıları tespit etmekle görevli üst düzey yetkili Ali el-Lami uğradığı saldırı sonucunda öldü.
15 Ağustos 2011 – Bombalama olaylarının sürdüğü Irak’ın değişik kentlerinde meydana gelen saldırılarda 60 kişi öldü, 250’den fazla kişi yaralandı.
30 Ağustos 2011 – Amerikan kongresinde bir komisyon için hazırlanan rapora göre, yönetimin, son on yılda, Irak ve Afganistan’da en az 30 milyar doları çarçur ettiğine yer verildi.
28 Eylül 2011 – Irak, ABD’den 18 adet F-16 savaş uçağı alacak. Sipariş edilen uçaklar için toplam 3 milyar dolar ödenecek.
12 Ekim 2011- Bağdat’taki bombalı saldırılarda en az 23 kişi öldü.
21 Ekim 2011 – ABD Başkanı Barack Obama, Irak’taki Amerikan
askerlerinin yılsonunda ülkeden ayrılacağını açıkladı. Irak’ta Ekim 2011
itibariyle 39.000 Amerika askeri bulunuyor.
Kasım 2011 – Kasım ayının son haftasında ülkenin değişik kentlerindeki bombalı saldırılarda 50’den fazla kişi öldü.
1 Aralık 2011 – Irak’ın Diyala vilayeti Halis kentindeki bombalı saldırıda ikisi polis, 20 kişi yaşamını yitirdi.
2-4 Aralık 2011 - Ülkenin değişik kentlerindeki patlama ve silahlı
saldırılarda 16 kişi öldü.
2 Aralık 2011 - Amerikan güçlerinin Bağdat'taki ana karargahı Irak
yönetimine devredildi.
13 Aralık 2011 - Irak Başbakanı Nuri El Maliki ABD'de. (Bu Maliki'nin
göreve geldiği 2006'dan bu yana üçüncü ziyareti.) ABD yönetimi
ziyaretin iki ülke arasında ''yeni bir sayfa açacağı'' mesajını verdi.
14 Aralık 2011 - Basra'daki petrol boru hattına yönelik bambalı
saldırılar büyük zarara yol açtı.
14 Aralık 2011 - ABD'de Irak'tan dönen askerler için tören düzenlendi.
Obama, ''ölüm ve yaralanmalarla ağır bedel ödendiğini'' söylediği
savaşa katılan askerlerini övdü. ''Daha istikrarlı ve egemen bir
Irak yaratıldığı'' ifadesini kullanan Obama, Amerikan ordusunun
Irak'tan ''başı dik ayrıldığını'' söyledi.
15 Aralık 2011 - ABD'nin Irak'tak operasyonunun resmen sona
erdiğinin ilanı olan ''Bayrak indirme töreni'' yapıldı.
20 Aralık 2011 - Irak'ta kalan son Amerikan askeri birliği de
Kuveyt sınırından ülkeden ayrıldı.
20 Aralık 2011 - Irak'ta kalan son Amerikan askeri birliği de
Kuveyt sınırından ülkeden ayrıldı.
---/---
Kaynaklar:
-Türkiye'nin 90 Yılı 1919-2009 (Anadolu Ajansı, Mart 2010)
-BBC, Irak dosyaları
-Kişisel arşiv
-http://thinkprogress.org/
-ABD'nin Ankara Büyükelçiliği açıklamaları.
-Çeşitli gazete ve dergilerden derlemeler.
---/---