-Dolar bazlı milli gelir
-Dolar bazından milli geliri artıran değerli TL
-Yurtiçi hasıla, 1998-2011 döneminde 270,9 milyar
dolardan 772,3 milyar dolara çıktı ama bunun 329
milyar doları, doların enflasyon oranında
artmamasından kaynaklandı
-Türkiye’deki GSYH deflatörünü, ABD’deki GSYH
deflatöründen arındırılarak yapılan hesaplamaya göre
de milli gelirin 185 milyar doları değerli TL ürünü
-Reel olarak bu dönemde yüzde 63,63 artan milli gelir
olmasına karşın, dolar cinsinden artış yüzde 185,04 oldu
-Dolar kuru eğer milli gelir enflasyonu olan deflatör
oranında artmış olsaydı GSYH 443,3 milyar dolarda
kalacaktı, dolar kurunun 2011 yılı ortalaması 1,6767
TL yerine 2,921 TL olacaktı
-Eğer kur, Türkiye GSYH deflatörü ile ABD deflatörü
arasındaki fark kadar artsaydı GSYH 587,3 milyar dolar,
dolar kurunun 2011 yılı ortalaması 2,2047’yi bulacaktı
-Kur deflatör kadar artsaydı kişi başına gelir de
10 bin 444 dolar yerine 5 bin 995 dolarda, deflatörler
arasındaki fark kadar artsaydı 7 bin 943 dolarda kalacaktı
-Son 10 yılda yıllık ortalama büyüme yüzde 5,34,
13 yılda 3,86 oldu
Yurtiçi hasıla, 1998-2011 döneminde, 270,9 milyar dolardan 772,3 milyar dolara çıktı ama bunun 329 milyar doları, doların enflasyon oranında artmamasından kaynaklandı. Türkiye’deki GSYH deflatörünü, ABD’deki GSYH deflatöründen arındırılarak yapılan hesaplamaya göre de milli gelirin 185 milyar doları değerli TL ürünü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 1998-2011 döneminde, 270,9 milyar dolardan 772,3 milyar dolara çıktı.
Bunun, yaptığımız hesaplamaya göre, 184 milyar 961 milyon-328 milyar 995 milyon doları, doların milli gelir enflasyonu olan deflatör veya Türkiye-ABD deflatör farkları oranında artmamasından meydana geldi.
Reel olarak bu dönemde yüzde 63,63 artan milli gelir olmasına karşın, dolar cinsinden artış yüzde 185,04 oldu. 1998-2011 döneminde, milli gelir cari fiyatlarla TL cinsinden 18,45, dolar cinsinden 2,85, reel olarak da 1,636, son 10 yıllık dönemde ise cari TL fiyatlarla 5,39, dolar olarak 3,93, reel olarak ise 1,68 katına çıktı.
Yıllık ortalama olarak 13 yıllık dönemde milli gelir cari TL fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 25,13, dolar olarak yüzde 8,39, reel olarak da yüzde 3,86, 10 yıllık dönemde ise cari TL olarak yüzde 18,35, dolarak olarak yüzde 14,65, reel olarak da yüzde 5,34 arttı.
-Deflatör kadar artsaydı-
Dolar kuru eğer milli gelir enflasyonu olan deflatör oranında artmış olsaydı GSYH 443,3 milyar dolarda kalacaktı. Dolar kuru 1998 yıl ortalaması 259,1 liraydı. Paradan 2005 yılında TL’den 6 sıfır atılınca, 1998 yılının yıllık ortalaması olan bu rakam sıfır atılmış haliyle 0,2591 liraya denk geldi. Dolar kuru, enflasyonun altında bir artış gerçekleşti yani TL değer kazandı. Bu dönemde GSYH enflasyonu olan deflatör 11,272 katına çıkarken, dolar sadece 6,471 katına yükselebildi. Eğer dolar deflatör kadar yükselmiş olsaydı 2011 yılında ortalama 1,6767 yerine, 2,921 TL’yi bulmuş olacaktı.
Daha doğru bir hesaplama olan Türkiye ve ABD GSYH deflatörleri arasındaki fark kadar artmış olsaydı GSYH 587,3 milyar dolar olacaktı. Bu hesaplamada dolar kuru 2011 yıl ortalaması olarak 2,2047’de kalacaktı.
-Değerli TL, cari açığın baş sorumlusu-
Tabii değerli TL, ihracatçıların en istemediği durum olarak, ihracata baskı yapıp, ithalatın önünü açarak, büyük dış ticaret açıklarına, dolayısıyla büyük cari açıklara neden olur. Nitekim, 1998 yılında 2 milyar dolar olan cari fazla, 2002 yılında 626 milyon dolar olan cari açık, 2011 yılında 77 milyar 89 milyon dolara yükseldi. 2011 yılında ihracat 134 milyar 954 milyon 362 bin dolara çıkarken, ithalat 240 milyar 833 milyon 236 bin dolara kadar yükseldi. Dış ticaret açığı da 105 milyar 878 milyon 874 bin dolara kadar çıktı.
-Gelirin 2501-4449 doları değerli TL’den-
Bir diğer konu kişi başına milli gelir. TL olarak milli gelirde hem cari hem de reel artış görülmekle birlikte değerli TL, dolar cinsinden kişi başına geliri de önemli miktarda yükseltti. 2011 yılında kişi başına gelir 10 bin 444 dolar düzeyine çıkmış durumda. Her ne kadar bu seviye 2008 kişi başına gelirinden sadece 8 dolar daha yüksek olsa da Türkiye’nin kişi başına yurtiçi hasılası 10 bin dolarların üzerine yerleşmiş bulunuyor. Yalnız, dolar kuru eğer deflatör oranında artmış olsaydı, TL değerlenmemiş olsaydı kişi başına yurtiçi hasıla 6 bin doların altında kalacak ve 5 bin 995 dolar olacaktı.
Eğer Türkiye ve ABD deflatörleri arasındaki fark kadar dolar kuru artsaydı kişi başına milli gelir 7 bin 943 doları bulacaktı. Böylece şu andaki mevcut kişi başına gelirin 2 bin 501 dolar, kur sadece Türkiye deflatörü kadar artsaydı 4 bin 449 dolar altında gerçekleşecekti. Bir diğer ifadeyle hesaplama yöntemine göre, kişi başına gelirin 2501-4449 doları değerli TL’den kaynaklandı.
1998-2011 dönemi TL ve dolar olarak cari GSYH, TL cinsinden 1998 sabit fiyatlarıyla GSYH, cari ve reel yıllık artış oranları, GSYH yıllık ve birikimli deflatör rakamları, yıllar itibarıyla yıllık ortalama dolar kuru şöyle:
Yıllar
|
Cari GSYH (Milyon TL)
|
Cari Değişim (Yüzde)
|
Cari GSYH (Milyon Dolar)
|
Cari Dolar Değişim (Yüzde)
|
Sabit Fiyatlarla GSYH (Milyon TL)
|
Reel Değişim (Yüzde)
| ||
2011
|
1.294.893
|
17,8
|
772.298
|
5,6
|
114.874
|
8,5
| ||
2010
|
1.098.799
|
15,4
|
731.608
|
18,6
|
105.886
|
9,2
| ||
2009
|
952.559
|
0,2
|
616.703
|
-16,9
|
97.003
|
-4,8
| ||
2008
|
950.534
|
12,7
|
742.094
|
14,4
|
101.922
|
0,7
| ||
2007
|
843.178
|
11,2
|
648.754
|
23,2
|
101.255
|
4,7
| ||
2006
|
758.391
|
16,9
|
526.429
|
9,3
|
96.738
|
6,9
| ||
2005
|
648.932
|
16,1
|
481.497
|
23,3
|
90.500
|
8,4
| ||
2004
|
559.033
|
22,9
|
390.387
|
28,0
|
83.486
|
9,4
| ||
2003
|
454.781
|
29,8
|
304.901
|
32,3
|
76.338
|
5,3
| ||
2002
|
350.476
|
45,9
|
230.494
|
17,2
|
72.520
|
6,2
| ||
2001
|
240.224
|
44,1
|
196.736
|
-25,9
|
68.309
|
-5,7
| ||
2000
|
166.658
|
59,3
|
265.384
|
7,2
|
72.436
|
6,8
| ||
1999
|
104.596
|
49,0
|
247.544
|
-8,6
|
67.841
|
-3,4
| ||
1998
|
70.203
|
270.947
|
70.203
| |||||
10 Yılık Toplam Büyüme
|
439,04
|
292,56
|
68,17
| |||||
13 Yıllık Toplam Büyüme
|
1744,5
|
185,04
|
63,63
| |||||
10 Yıllık Yıllık Ortalama Büyüme
|
18,35
|
14,65
|
5,34
| |||||
13 Yıllık Yıllık Ortalama Büyüme
|
25,13
|
8,39
|
3,86
| |||||
Yıllar
|
GSYH Deflatörü
|
GSYH Deflatör (Yüzde)
|
ABD'nin GSYH Deflatörü
|
Dolar Kuru 1 Dolar=TL
|
Deflatörle Değerlendirilmiş Dolar Kuru
|
Hesaplanmış Kurla GSYH (Milyon Dolar)
|
ABD Deflatöründen Arındırılarak Değerlendirilmiş Dolar Kuru
|
ABD Deflatörüyle Arındırılarak Hesaplanmış Kurla GSYH (Milyon Dolar)
|
2011
|
1127,2
|
8,6
|
132,5
|
1,6767
|
2,9210
|
443.303
|
2,2047
|
587.337
|
2010
|
1037,7
|
5,7
|
129,7
|
1,5019
|
2,6897
|
408.521
|
2,0732
|
530.009
|
2009
|
982,0
|
5,3
|
128,2
|
1,5446
|
2,5447
|
374.337
|
1,9845
|
480.002
|
2008
|
933,0
|
12,0
|
126,9
|
1,2809
|
2,4166
|
393.339
|
1,9053
|
498.876
|
2007
|
832,7
|
6,2
|
124,1
|
1,2997
|
2,1577
|
390.784
|
1,7382
|
485.077
|
2006
|
784,0
|
9,3
|
120,6
|
1,4406
|
2,0317
|
373.281
|
1,6841
|
450.331
|
2005
|
717,1
|
7,1
|
116,8
|
1,3477
|
1,8588
|
349.109
|
1,5901
|
408.098
|
2004
|
669,6
|
12,4
|
113,1
|
1,4320
|
1,7356
|
322.099
|
1,5341
|
364.401
|
2003
|
595,7
|
23,3
|
110,0
|
1,4916
|
1,5441
|
294.524
|
1,4032
|
324.094
|
2002
|
483,3
|
37,4
|
107,7
|
1,5205
|
1,2523
|
279.859
|
1,1624
|
301.508
|
2001
|
351,7
|
52,9
|
106,0
|
1,2210
|
0,9114
|
263.563
|
0,8596
|
279.464
|
2000
|
230,1
|
49,2
|
103,7
|
0,6280
|
0,5961
|
279.577
|
0,5751
|
289.792
|
1999
|
154,2
|
54,2
|
101,5
|
0,4225
|
0,3995
|
261.794
|
0,3937
|
265.650
|
1998
|
100,0
|
100,0
|
0,2591
|
0,2591
|
270.947
|
0,2591
|
270.949
|
Kaynak: TÜİK