-Enerji tüketimi
-Enerji tüketimi
-Türkiye’nin enerji tüketimi, 1992-2010 arasında
yüzde 95,2 artarak 53 milyon 683,2 bin ton petrol
yüzde 95,2 artarak 53 milyon 683,2 bin ton petrol
eşdeğerinden (TEP) 104 milyon 799,5 bin TEP’e çıktı
-Bu dönemde Türkiye’nin kişi başına enerji tüketimi ise
958 kilogram petrol eşdeğerinden (KEP) yüzde 50,3
artarak 1440 KEP’e yükseldi
-Türkiye’nin, 1992-2009 arasında ise enerji tüketimi
yüzde 81,9, kişi başına enerji tüketimi yüzde 41,9 arttı
-Enerji tüketimi artışında 132 ülke içinde 36., kişi başına
enerji tüketimi artışında 22. olan Türkiye, Avrupa’da ise
İzlanda’nın ardından ikinci sıraya yerleşti
-132 ülke içinde 1992-2009 döneminde enerji tüketimi en
fazla artan ülkeler yüzde 229,3 ile Katar, yüzde 210,5 ile
Trinidad ve Tobago, yüzde 184,1 ile İran olurken, büyük
ülkelerden Çin yüzde 154,8 artışla 8. sırayı aldı
Enerji tüketimi dünyada son sürat artıyor. Türkiye de ekonomik gelişmesine bağlı olarak enerji tüketimini en fazla artıran ülkeler içinde. Türkiye’nin enerji tüketimi, 1992-2010 arasında yüzde 95,2 artarak 53 milyon 683,2 bin ton petrol eşdeğerinden (TEP) 104 milyon 799,5 bin TEP’e çıktı. Bu dönemde Türkiye’nin kişi başına enerji tüketimi ise 958 kilogram petrol eşdeğerinden (KEP) yüzde 50,3 artarak 1440 KEP’e yükseldi.
Dünya Bankası verilerine göre, Türkiye’nin, 1992-2009 arasında ise enerji tüketimi yüzde 81,9, kişi başına enerji tüketimi yüzde 41,9 arttı. Enerji tüketimi bu dönemde 53 milyon 683,2 bin TEP’den 97 milyon 660,7 bin TEP’e, kişi başına enerji tüketimi ise 958 KEP’den 1359 KEP’e çıktı.
Enerji tüketimi artışında 132 ülke içinde 36., kişi başına enerji tüketimi artışında 22. olan Türkiye, Avrupa’da ise İzlanda’nın ardından ikinci sıraya yerleşti.
-Tüketimi en fazla artıranlar Trinidad, İran ve Çin-
132 ülke içinde 1992-2009 döneminde enerji tüketimi en fazla artan ülkeler yüzde 229,3 ile Katar, yüzde 210,5 ile petrol üreticisi bir Latin Amerika ada ülkesi olan Trinidad ve Tobago, yüzde 184,1 ile İran olurken, büyük ülkelerden Çin yüzde 154,8 artışla 8. sırayı aldı. Ülkeler içinde Lübnan 4., Birleşik Arap Emirlikleri 5., Umman 6., İzlanda 7. (Avrupa kıtasından ilk 10’a giren tek ülke), Çin 8., Vietnam 9., Namibya 10. oldu.
Kişi başına enerji tüketimi artışında Trinidad ve Tobago, 1992-2009 arasında yüzde 186,6 artışla birinci, Çin yüzde 123 ile ikinci, İran yüzde 121,7 ile üçüncü olurken, İzlanda 4., Lübnan 5., Umman 6., Vietnam 7., Güney Kore 8., Tayland 9., Bangladeş 10. sırada yer aldı.
-En fazla enerjiyi Çin kullanıyor. ABD ikinci, Hindistan üçüncü-
Dünyada en fazla enerjiyi 2 milyar 257 milyon 100,9 bin TEP’le Çin tüketirken, ABD 2 milyar 162 milyon 915,1 bin TEP’le ikinci, Hindistan 675 milyon 829,8 bin TEP’le üçüncü, Rusya 646 milyon 915 bin TEP’le dördüncü, Japonya 471 milyon 992,4 bin TEP’le beşinci, Almanya 318 milyon 528,9 TEP’le altıncı oldu.
Kişi başına enerji tüketiminde İzlanda 16 bin 405 KEP’le 132 ülke içinde birinci olurken, Trinidad ve Tobago 15 bin 158 KEP’le ikinci, Katar 14 bin 911 KEP’le üçüncü oldu. 1992 verileri olmadığı için kapsama alınmayan Kuveyt de yüksek enerji tüketimine sahip ülkeler arasında bulunuyor.
-Rusya, Almanya, İngiltere enerji tüketimini azalttı-
İçlerinde Rusya, Almanya, İngiltere, Polonya, Ukrayna, İsveç, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Kazakistan, Küba, Azerbaycan ve Ermenistan’ın da olduğu 26 ülkede enerji tüketimi 1992-2009 döneminde düştü. 132 ülkenin 106’sında ise enerji tüketimi arttı. İçlerinde ABD, Rusya, Almanya, İngiltere, İsveç, İsviçre, petrol zengini Venezüela, Nijerya, Kazakistan, Gabon, Azerbaycan, Brunei Sultanlığı, Polonya, Bulgaristan, Romanya, Küba, Ermenistan, Ukrayna’nın da 44 ülkede kişi başına enerji tüketimi azalırken, 88 ülkede yükseldi.
-En az enerji tüketimi en az kalkınmış ülkelerde
en fazla OECD ülkelerinde-
Dünyada kişi başına enerji tüketimi 2009’da 1803 KEP düzeyinde bulunuyor. Enerji ithalatının kullanılan enerjiye oranı 2010’da yüzde 28 iken, alternatif ve nükleer enerjinin kullanılan enerjiye oranı yüzde 14,3’de kalıyor. Kişi başına enerji tüketimi Arap ülkelerinde 1641, Doğu Asya ve Pasifik’te 1436, Avrupa ve Orta Asya’da 2 bin 833, Latin Amerika ve Karayipler’de 1245, Birleşmiş Milletler sınıflandırmasına göre en az kalkınmış ülkelerde 340, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da 1399, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nde (OECD) 4 bin 379, Güney Asya’da 532, Sahra altı Afrika’da 689, 2010 verisine göre Avrupa’da 3 bin 642, Avrupa Birliği’nde 3 bin 533 KEP düzeyinde bulunuyor.
-Kullanılan enerjiyle üretilen yurtiçi gelir-
Bir kilogram eşdeğer petrollük (KEP) kişi başına enerji tüketimiyle Avrupa’da 8,2 (2010 verisi), AB’de 8,1 (2010 verisi), Avrupa ve Orta Asya’da 8,7, Latin Amerika ve Karayipler’de 8,2, OECD ülkelerinde 6,9 dolarlık 2005 fiyatlarıyla satınalma gücü paritesiyle yurtiçi gelir üretilirken, bu rakam Güney Asya’da 5,2, Arap ülkelerinde 4,9, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da 4,7, Birleşmiş Milletler sınıflandırmasına göre en az kalkınmış ülkelerde 4,0, Doğu Asya ve Pasifik’te 3,9, Sahra altı Afrika’da 3,2’de kalıyor. Bu rakamın dünya ortalaması ise 6,9 dolar düzeyinde. Bir diğer ifadeyle Avrupa ve Latin Amerika ülkeleri enerjiyi son derece verimli kullanırken, Arap ülkeleri, Doğu Asya ve Pasifik ülkeleri, en az kalkınmış ülkeler, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri, Güney Asya ve Sahra altı Afrika’da, bu durum son derece verimsiz kalıyor. Öyle ki Sahra altı Afrika, Avrupa ve Orta Asya ülkeleriyle karşılaştırıldığında her 1 dolarlık yurtiçi gelir için 2,7 kat fazla enerji harcıyor. Yani 1000 dolarlık bir yurtiçi gelir için Avrupa ve Orta Asya 115, Sahra altı Afrika 312,5 KEP enerji kullanıyor.
132 ülkeden bazılarının toplam enerji tüketimi ve tüketimdeki miktar ve yüzde olarak değişim, kişi başına enerji tüketimi, miktar ve yüzde olarak değişim şöyle:
Toplam
|
Toplam
|
Toplam
|
Toplam
| |||
Enerji
|
Enerji
|
Enerji
|
Enerji
| |||
Tüketimi
|
Tüketimi
|
Tüketimi
|
Tüketimi
| |||
Milyon
|
Milyon
|
Milyon
|
Milyon
| |||
Ton
|
Ton
|
Ton
|
Ton
|
2010/
| ||
Eşdeğer
|
Eşdeğer
|
Eşdeğer
|
Eşdeğer
|
1992
| ||
Petrol
|
Petrol
|
Petrol
|
Petrolde
|
Değişim
| ||
Sıra
|
Ülkeler
|
1992
|
2009
|
2010
|
Değişim
|
(Yüzde)
|
1
|
7.234,7
|
23.824,5
|
16.590
|
229,3
| ||
2
|
6.524,8
|
20.256,6
|
13.732
|
210,5
| ||
3
|
75.976,6
|
215.850,0
|
139.873
|
184,1
| ||
4
|
2.451,0
|
6.632,6
|
4.182
|
170,6
| ||
5
|
22.273,5
|
59.590,3
|
37.317
|
167,5
| ||
6
|
5.665,3
|
15.063,4
|
9.398
|
165,9
| ||
7
|
2.034,3
|
5.224,9
|
5.356,4
|
3.191
|
156,8
| |
8
|
885.789,1
|
2.257.100,9
|
1.371.312
|
154,8
| ||
9
|
25.665,2
|
64.047,9
|
38.383
|
149,6
| ||
10
|
703,6
|
1.712,5
|
1.009
|
143,4
| ||
11
|
29.031,8
|
66.826,2
|
37.794
|
130,2
| ||
12
|
3.340,9
|
7.560,2
|
4.219
|
126,3
| ||
13
|
13.253,0
|
29.599,3
|
16.346
|
123,3
| ||
14
|
4.323,8
|
9.469,2
|
5.145
|
119,0
| ||
15
|
2.850,5
|
6.231,6
|
3.381
|
118,6
| ||
16
|
33.192,9
|
72.015,0
|
38.822
|
117,0
| ||
17
|
4.803,7
|
10.352,9
|
5.549
|
115,5
| ||
18
|
48.525,0
|
103.315,9
|
54.791
|
112,9
| ||
19
|
15.584,6
|
32.677,9
|
17.093
|
109,7
| ||
20
|
110.910,8
|
229.178,0
|
246.516,0
|
118.267
|
106,6
| |
21
|
10.908,6
|
22.502,2
|
11.594
|
106,3
| ||
22
|
4.841,1
|
9.841,9
|
5.001
|
103,3
| ||
23
|
1.728,3
|
3.474,9
|
1.747
|
101,1
| ||
24
|
1.309,7
|
2.626,6
|
1.317
|
100,5
| ||
25
|
79.231,0
|
157.854,7
|
78.624
|
99,2
| ||
26
|
342.625,6
|
675.829,8
|
333.204
|
97,3
| ||
27
|
3.784,0
|
7.450,7
|
3.667
|
96,9
| ||
28
|
6.057,6
|
11.895,8
|
5.838
|
96,4
| ||
29
|
10.060,7
|
19.616,0
|
9.555
|
95,0
| ||
30
|
7.779,9
|
15.083,4
|
7.304
|
93,9
| ||
31
|
15.038,2
|
28.783,5
|
31.255,1
|
13.745
|
91,4
| |
32
|
12.258,6
|
22.920,9
|
10.662
|
87,0
| ||
33
|
2.623,7
|
4.898,6
|
2.275
|
86,7
| ||
34
|
110.480,9
|
201.998,6
|
91.518
|
82,8
| ||
35
|
46.890,3
|
85.519,9
|
38.630
|
82,4
| ||
36
|
53.683,2
|
97.660,7
|
104.799,5
|
43.978
|
81,9
| |
45
|
19.079,9
|
32.174,8
|
13.095
|
68,6
| ||
46
|
144.381,8
|
240.161,6
|
95.780
|
66,3
| ||
54
|
13.231,8
|
21.545,8
|
21.908,0
|
8.314
|
62,8
| |
59
|
92.369,1
|
144.041,4
|
51.672
|
55,9
| ||
61
|
86.728,6
|
131.070,7
|
125.837,3
|
44.342
|
51,1
| |
65
|
2.147,7
|
3.123,5
|
976
|
45,4
| ||
67
|
77.302,8
|
108.251,5
|
30.949
|
40,0
| ||
76
|
129.363,1
|
174.639,9
|
169.833,4
|
45.277
|
35,0
| |
78
|
18.023,9
|
24.095,9
|
23.521,1
|
6.072
|
33,7
| |
79
|
22.149,3
|
29.438,8
|
27.015,5
|
7.290
|
32,9
| |
80
|
95.369,1
|
126.519,9
|
128.135,9
|
31.151
|
32,7
| |
81
|
50.510,2
|
66.898,5
|
16.388
|
32,4
| ||
92
|
213.327,3
|
254.119,9
|
255.322,4
|
40.793
|
19,1
| |
93
|
68.354,0
|
78.174,8
|
83.329,0
|
9.821
|
14,4
| |
94
|
51.159,5
|
57.218,7
|
56.798,9
|
6.059
|
11,8
| |
96
|
149.225,2
|
164.630,0
|
170.171,2
|
15.405
|
10,3
| |
97
|
232.495,3
|
256.217,2
|
264.230,2
|
23.722
|
10,2
| |
98
|
1.969.359,2
|
2.162.915,1
|
2.234.994,9
|
193.556
|
9,8
| |
99
|
24.794,2
|
26.952,3
|
26.305,7
|
2.158
|
8,7
| |
102
|
454.497,7
|
471.992,4
|
494.896,1
|
17.495
|
3,8
| |
110
|
98.560,6
|
93.987,2
|
101.710,1
|
-4.573
|
-4,6
| |
111
|
338.216,6
|
318.528,9
|
331.500,8
|
-19.688
|
-5,8
| |
113
|
212.211,8
|
196.762,5
|
204.233,9
|
-15.449
|
-7,3
| |
118
|
795.667,0
|
646.915,0
|
-148.752
|
-18,7
| ||
130
|
219.573,5
|
115.472,1
|
-104.101
|
-47,4
| ||
131
|
8.662,4
|
3.188,8
|
-5.474
|
-63,2
| ||
132
|
6.819,4
|
2.449,4
|
-4.370
|
-64,1
| ||
Kişi
|
Kişi
|
Kişi
|
Kişi
| |||
Başına
|
Başına
|
Başına
|
Başına
| |||
Enerji
|
Enerji
|
Enerji
|
Enerji
| |||
Tüketimi
|
Tüketimi
|
Tüketimi
|
Tüketimi
| |||
Kilogram
|
Kilogram
|
Kilogram
|
Kilogram
|
2010/
| ||
Eşdeğer
|
Eşdeğer
|
Eşdeğer
|
Eşdeğer
|
1992
| ||
Petrol
|
Petrol
|
Petrol
|
Petrolde
|
Değişim
| ||
Sıra
|
Ülkeler
|
Değişim
|
(Yüzde)
| |||
1
|
5.289
|
15.158
|
9.869
|
186,6
| ||
2
|
760
|
1.695
|
935
|
123,0
| ||
3
|
1.331
|
2.951
|
1.620
|
121,7
| ||
4
|
7.791
|
16.405
|
16.876
|
8.614
|
110,6
| |
5
|
783
|
1.580
|
797
|
101,8
| ||
6
|
2.789
|
5.554
|
2.765
|
99,1
| ||
7
|
375
|
745
|
370
|
98,7
| ||
8
|
2.540
|
4.701
|
5.044
|
2.161
|
85,1
| |
9
|
833
|
1.504
|
671
|
80,6
| ||
10
|
120
|
201
|
81
|
67,5
| ||
13
|
563
|
903
|
340
|
60,4
| ||
18
|
388
|
585
|
197
|
50,8
| ||
20
|
580
|
851
|
271
|
46,7
| ||
21
|
855
|
1.224
|
369
|
43,2
| ||
22
|
958
|
1.359
|
1.440
|
401
|
41,9
| |
32
|
934
|
1.243
|
309
|
33,1
| ||
39
|
4.609
|
5.888
|
1.279
|
27,8
| ||
48
|
2.136
|
2.609
|
2.387
|
473
|
22,1
| |
51
|
4.957
|
5.971
|
5.636
|
1.014
|
20,5
| |
58
|
2.518
|
2.921
|
403
|
16,0
| ||
61
|
5.381
|
6.213
|
6.639
|
832
|
15,5
| |
63
|
5.144
|
5.849
|
6.332
|
705
|
13,7
| |
64
|
2.435
|
2.756
|
2.781
|
321
|
13,2
| |
65
|
2.583
|
2.878
|
2.873
|
295
|
11,4
| |
71
|
1.478
|
1.559
|
1.497
|
81
|
5,5
| |
74
|
4.503
|
4.729
|
5.016
|
226
|
5,0
| |
77
|
2.627
|
2.735
|
2.814
|
108
|
4,1
| |
78
|
5.093
|
5.300
|
5.221
|
207
|
4,1
| |
83
|
3.659
|
3.700
|
3.883
|
41
|
1,1
| |
85
|
7.480
|
7.532
|
7.486
|
52
|
0,7
| |
87
|
3.960
|
3.970
|
4.073
|
10
|
0,3
| |
89
|
8.050
|
7.971
|
-79
|
-1,0
| ||
91
|
8.320
|
8.096
|
-224
|
-2,7
| ||
93
|
3.606
|
3.480
|
3.362
|
-126
|
-3,5
| |
101
|
4.195
|
3.889
|
4.057
|
-306
|
-7,3
| |
103
|
7.677
|
7.045
|
7.232
|
-632
|
-8,2
| |
105
|
İsveç
|
5.370
|
4.883
|
5.414
|
-487
|
-9,1
|
110
|
3.685
|
3.184
|
3.283
|
-501
|
-13,6
| |
111
|
5.351
|
4.561
|
-790
|
-14,8
| ||
112
|
9.343
|
7.934
|
8.313
|
-1.409
|
-15,1
| |
130
|
751
|
342
|
-409
|
-54,5
| ||
131
|
1.777
|
723
|
-1.054
|
-59,3
| ||
132
|
1.839
|
687
|
-1.152
|
-62,6
|
Kaynak: Dünya Bankası