Ekonominin kahramanı Azerbaycan
-Ne Çin, ne Hindistan ekonominin kahramanı Azerbaycan
-2004-2014 döneminde yurtiçi gelirini en fazla artıran ülke Azerbaycan, GSYH’sini 8,7 milyar dolardan 77,9 milyara çıkardı
-10 yılda yurtiçi gelirini yüzde 797,4 artıran Azerbaycan’ı yüzde 568,2 ile Angola, yüzde 568,1 ile Katar, yüzde 533,7 ile Irak, yüzde 489,2 ile Moğolistan, yüzde 435,4 ile Myanmar takip ederken, Çin, yüzde 432,5 ile ancak 7’nci olabildi
-Özbekistan yüzde 425,6, Kazakistan yüzde 422,8 ve Etiyopya yüzde 400,6 GSYH artışı ile ilk 10’da yer aldı
-Yedi Türk devletinden Azerbaycan dünyada birinci, Özbekistan 8’nci, Kazakistan 9’ncu, KKTC 25’nci, Kırgızistan 32’nci, Türkmenistan 37’nci olurken, Türkiye yüzde 107,4 ile Ukrayna’nın arkasında, Kosova’nın önünde 108’nci sırada kaldı
-Japonya, sadece yüzde 2,4 artışla 187’nci olabildi. Japonya’nın geçtiği tek ülke yurtiçi geliri bu dönemde yüzde 1,2 gerileyen San Marino oldu
-Japonya’nın üzerinde sondan üçüncülükte yer alan Yunanistan’da,
yurtiçi gelir 10 yılda sadece yüzde 7 arttı
Son 10 yılda milli gelirini en fazla kim artırdı diye sorulsa ekonomistlerin çoğu ilk sıralarda Çin, Hindistan’ı, Uzakdoğu ülkelerini ve petrol ülkelerini sayarlar. Kimsenin aklına her halde Azerbaycan, Angola, Moğolistan, Myanmar, Özbekistan, Kazakistan, Etiyopya gelmez sanırım.
Her ne kadar cari yurtiçi gelir de olsa, birilerinin övünmesinin tersine Azerbaycan ilk sırada yer alıyor. Yani ne Çin, ne Hindistan ekonominin kahramanı Azerbaycan... 2004-2014 döneminde yurtiçi gelirini en fazla artıran ülke Azerbaycan, GSYH’sini 8,7 milyar dolardan 77,9 milyar dolara çıkardı. 10 yılda yurtiçi gelirini yüzde 797,4 artıran Azerbaycan’ı yüzde 568,2 ile Angola, yüzde 568,1 ile Katar, yüzde 533,7 ile Irak, yüzde 489,2 ile Moğolistan, yüzde 435,4 ile Myanmar takip ederken, Çin, yüzde 432,5 ile ancak 7’nci olabildi. Özbekistan yüzde 425,6, Kazakistan yüzde 422,8 ve Etiyopya yüzde 400,6 GSYH artışı ile ilk 10’da yer aldı.
10 yılda nereden nereye...
Uluslararası Para Fonu (IMF) tahminlerine göre, 2004-2014 döneminde Azerbaycan, yurtiçi gelirini 8,7 milyar dolardan 77,9 milyar dolara, zengin petrol yatakları bulan Angola 19,7 milyar dolardan 131,4 milyar dolara çıktı. Son yılların moda petrol ülkesi Katar 31,7 milyar dolardan 212 milyar dolara, savaştan çıktıktan sonra son aylarda yeniden karışan Irak ise 36,6 milyar dolardan 232,2 milyar dolara yükseltti.
Yurtiçi geliri, Asya’nın içlerinde yer alan dünyaya kapalı Moğolistan 2 milyar dolardan 11,7 milyar dolara, darbe yönetimi altındaki, dünyanın en kapalı ülkelerinden biri olan, Arakanlı olarak adlandırılan Müslüman azınlığa yönelik baskı ve ayrımcılık politikasıyla gündeme gelen Myanmar (eski Burma, Birmanya) 12,2 milyar dolardan 65,3 milyar dolara ulaştırdı.
Ekonomide, 1980 yılından bu yana inanılmaz bir hızla büyüyen Çin, bu dönemde yurtiçi gelirini 1 trilyon 944,7 milyar dolardan 10 trilyon 355,4 milyar dolara çıkardı.
Özbekistan 12 milyar dolardan 63,1 milyar dolara, Kazakistan 43,2 milyar dolardan 225,6 milyar dolara, Etiyopya 10 milyar dolardan 49,9 milyar dolara yükseltti.
Yedi Türk devletinden birinci Azerbaycan sonuncu Türkiye
Yedi Türk devletinden Azerbaycan dünyada birinci, Özbekistan 8’nci, Kazakistan 9’ncu, KKTC (IMF listesinde yok. Veriler ve hesaplamalar KKTC Devlet Planlama Örgütü’nden alındı) 25’nci, Kırgızistan 32’nci, Türkmenistan 37’ncı olurken, Türkiye yüzde 107,4 ile Ukrayna’nın arkasında, Kosova’nın önünde 108’nci sırada kaldı.
KKTC, 2004-2014 döneminde yurtiçi gelirini 1 milyar dolardan 3,75 milyar dolara, Kırgızistan 2,2 milyar dolardan 7,6 milyar dolara, Türkmenistan 14,2 milyar dolardan 47,5 milyar dolara, Türkiye ise 392,2 milyar dolardan 813,3 milyar dolara yükseltti.
BRIC ülkeleri
BRIC ülkeleri olarak anılan Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’den, Rusya’nın yurtiçi geliri yüzde 248 artışla 591,2 milyar dolardan 2 trilyon 57,3 milyar dolara, Brezilya’nınki yüzde 238,1 artışla, 663,7 milyar dolardan 2 trilyon 244,1 milyar dolara, Hindistan’ınki yüzde 183,8 artışla 721,6 milyar dolardan 2 trilyon 47,8 milyar dolara çıktı. Bu artışlarla Rusya 30’ncu, Brezilya 35’nci, Hindistan 64’ncü oldu.
G-7’nin en iyisi bile 137’nci
Gelişmiş 7 büyük ülkenin oluşturduğu, dünyanın patronları olarak da nitelenen G-7 ülkelerinden en hızlı büyüyen Kanada bile yüzde 76,1 artışla sıralamada 137’nciliği alırken, ABD yüzde 41,9 artışla 163, Almanya yüzde 39,9 artışla 168, Fransa yüzde 36,5 artışla 173, İngiltere yüzde 28,2 artışla 178, İtalya yüzde 22,5 artışla 182, Japonya sadece yüzde 2,4 artışla 187’nci olabildi. Japonya’nın geçtiği tek ülke yurtiçi geliri bu dönemde yüzde 1,2 gerileyen San Marino olurken, Japonya’nın üzerinde sondan üçüncülükte yer alan Yunanistan’da, yurtiçi gelir 10 yılda sadece yüzde 7 arttı.
Karşılaştırma sabit fiyatlarla, satın alma gücü
paritesiyle yapılmalı ama...
Ülkeleri karşılaştırırken, reel büyüme oranlarına bakmak gerekir. Ama kamuoyunda milli geliri 10 bin dolar, 50 bin dolar derken, milli geliri 3 bin dolardan 10 bin dolara getirdik derken cari fiyatlarla konuşulduğu için, haberi cari fiyat artışlarıyla yapmak zorunda kaldım. Doğrusu sabit fiyatlarla, bu da yetmez satın alma gücü paritesiyle karşılaştırma yapmaktır.
IMF listesindeki 187 ülkenin ve KKTC’nin 2004 gayri safi yurtiçi geliri (GSYH) ile 2014 GSYH tahmin rakamı ve değişim oranı şöyle:
2004
|
2014
| |||
(Milyon
|
(Milyon
|
Değişim
| ||
Dolar)
|
Dolar)
|
(Yüzde)
| ||
1
|
Azerbaycan
|
8.682
|
77.913
|
797,4
|
2
|
Angola
|
19.665
|
131.407
|
568,2
|
3
|
Katar
|
31.734
|
212.013
|
568,1
|
4
|
Irak
|
36.642
|
232.218
|
533,7
|
5
|
Moğolistan
|
1.990
|
11.725
|
489,2
|
6
|
Myanmar
|
12.195
|
65.291
|
435,4
|
7
|
Çin
|
1.944.674
|
10.355.350
|
432,5
|
8
|
Özbekistan
|
12.001
|
63.079
|
425,6
|
9
|
Kazakistan
|
43.152
|
225.619
|
422,8
|
10
|
Etiyopya
|
9.959
|
49.857
|
400,6
|
11
|
Laos
|
2.374
|
11.707
|
393,1
|
12
|
Nijerya
|
122.825
|
594.257
|
383,8
|
13
|
Tacikistan
|
2.073
|
9.156
|
341,7
|
14
|
Afganistan
|
5.146
|
21.706
|
321,8
|
15
|
Doğu Timor
|
1.090
|
4.510
|
313,8
|
16
|
Zambiya
|
6.221
|
25.611
|
311,7
|
17
|
Uruguay
|
13.708
|
55.597
|
305,6
|
18
|
Paraguay
|
8.003
|
31.301
|
291,1
|
19
|
Bolivya
|
8.785
|
34.083
|
288,0
|
20
|
Papua Yeni Gine
|
4.177
|
16.096
|
285,3
|
21
|
Sudan (x)
|
21.458
|
81.923
|
281,8
|
22
|
Ruanda
|
2.099
|
8.002
|
281,2
|
23
|
Vietnam
|
49.520
|
187.848
|
279,3
|
24
|
Sierra Leone
|
1.439
|
5.411
|
276,0
|
25
|
KKTC (xx)
|
1.021
|
3.747
|
267,2
|
26
|
Mısır
|
78.799
|
284.860
|
261,5
|
27
|
Liberya
|
584
|
2.073
|
255,0
|
28
|
Ekvator Ginesi
|
4.411
|
15.396
|
249,0
|
29
|
Eritre
|
1.109
|
3.870
|
249,0
|
30
|
Rusya
|
591.177
|
2.057.301
|
248,0
|
31
|
Sri Lanka
|
20.670
|
71.566
|
246,2
|
32
|
Kırgızistan
|
2.215
|
7.647
|
245,2
|
33
|
Kolombiya
|
117.082
|
400.117
|
241,7
|
34
|
Kenya
|
18.530
|
62.722
|
238,5
|
35
|
Brezilya
|
663.734
|
2.244.131
|
238,1
|
36
|
Umman
|
23.932
|
80.539
|
236,5
|
37
|
Türkmenistan
|
14.196
|
47.542
|
234,9
|
38
|
Belarus
|
23.142
|
77.171
|
233,5
|
39
|
Endonezya
|
257.032
|
856.066
|
233,1
|
40
|
Burundi
|
915
|
3.037
|
231,9
|
41
|
Yemen
|
13.868
|
45.452
|
227,7
|
42
|
São Tomé ve Príncipe
|
111
|
362
|
226,1
|
43
|
Ürdün
|
11.411
|
36.550
|
220,3
|
44
|
Bhutan
|
653
|
2.086
|
219,4
|
45
|
Solomon Adaları
|
363
|
1.159
|
219,3
|
46
|
Filipinler
|
91.371
|
289.686
|
217,0
|
47
|
Kamboçya
|
5.332
|
16.899
|
216,9
|
48
|
Çad
|
5.003
|
15.841
|
216,6
|
49
|
Peru
|
65.840
|
208.188
|
216,2
|
50
|
Dem. Kongo Cum.
|
10.341
|
32.665
|
215,9
|
51
|
Panama
|
14.179
|
44.694
|
215,2
|
52
|
Gürcistan
|
5.126
|
16.125
|
214,6
|
53
|
Ermenistan
|
3.577
|
11.111
|
210,6
|
54
|
Uganda
|
8.436
|
26.086
|
209,2
|
55
|
Kongo
|
4.655
|
14.114
|
203,2
|
56
|
Kuveyt
|
59.439
|
179.332
|
201,7
|
57
|
Suudi Arabistan
|
258.742
|
777.870
|
200,6
|
58
|
Moldova
|
2.598
|
7.744
|
198,1
|
59
|
Arjantin
|
181.894
|
536.155
|
194,8
|
60
|
Mozambik
|
5.698
|
16.590
|
191,2
|
61
|
Moritanya
|
1.495
|
4.286
|
186,7
|
62
|
Nijer
|
2.901
|
8.290
|
185,8
|
63
|
Tanzanya
|
12.826
|
36.620
|
185,5
|
64
|
Hindistan
|
721.589
|
2.047.811
|
183,8
|
65
|
Suriname
|
1.868
|
5.273
|
182,3
|
66
|
Bir. Arap Emir.
|
147.824
|
416.444
|
181,7
|
67
|
Burkina Faso
|
4.843
|
13.382
|
176,3
|
68
|
Bangladeş
|
67.851
|
186.585
|
175,0
|
69
|
Ekvador
|
36.592
|
100.485
|
174,6
|
70
|
Kosta Rika
|
18.595
|
50.461
|
171,4
|
71
|
Malezya
|
124.750
|
336.913
|
170,1
|
72
|
Nepal
|
7.274
|
19.637
|
170,0
|
73
|
Singapur
|
114.187
|
307.085
|
168,9
|
74
|
Dominik Cum.
|
23.366
|
62.484
|
167,4
|
75
|
Romanya
|
75.795
|
202.467
|
167,1
|
76
|
Cezayir
|
85.327
|
227.802
|
167,0
|
77
|
Şili
|
99.270
|
264.095
|
166,0
|
78
|
Bahreyn
|
13.147
|
34.045
|
159,0
|
79
|
Gabon
|
8.000
|
20.675
|
158,4
|
80
|
Madagaskar
|
4.364
|
11.188
|
156,4
|
81
|
Haiti
|
3.538
|
8.919
|
152,1
|
82
|
Guyana
|
1.251
|
3.142
|
151,2
|
83
|
Togo
|
1.938
|
4.838
|
149,6
|
84
|
Gana
|
14.557
|
35.475
|
143,7
|
85
|
Guatemala
|
23.965
|
58.298
|
143,3
|
86
|
Mali
|
4.989
|
12.043
|
141,4
|
87
|
İran
|
168.481
|
402.700
|
139,0
|
88
|
Letonya
|
13.738
|
32.815
|
138,9
|
89
|
Cibuti
|
666
|
1.582
|
137,5
|
90
|
Slovakya
|
42.242
|
100.110
|
137,0
|
91
|
Tayland
|
161.340
|
380.491
|
135,8
|
92
|
Benin
|
4.056
|
9.237
|
127,7
|
93
|
İsrail
|
134.021
|
304.983
|
127,6
|
94
|
Lübnan
|
20.957
|
47.497
|
126,6
|
95
|
Avustralya
|
657.794
|
1.482.539
|
125,4
|
96
|
Karadağ
|
2.076
|
4.660
|
124,5
|
97
|
Vanuatu
|
365
|
816
|
123,6
|
98
|
Maldivler
|
1.076
|
2.405
|
123,5
|
99
|
Trinidad ve Tobago
|
13.280
|
29.629
|
123,1
|
100
|
Brunei Sultanlığı
|
7.872
|
17.426
|
121,4
|
101
|
Honduras
|
8.772
|
19.372
|
120,8
|
102
|
Pakistan (xxx)
|
105.701
|
232.757
|
120,2
|
103
|
Estonya
|
12.070
|
26.363
|
118,4
|
104
|
Polonya
|
252.951
|
552.230
|
118,3
|
105
|
Bulgaristan
|
25.316
|
55.084
|
117,6
|
106
|
Litvanya
|
22.656
|
48.722
|
115,1
|
107
|
Ukrayna
|
64.888
|
134.885
|
107,9
|
108
|
Türkiye
|
392.233
|
813.316
|
107,4
|
109
|
Kosova
|
3.620
|
7.485
|
106,8
|
110
|
Nikaragua
|
5.793
|
11.847
|
104,5
|
111
|
Kamerun
|
15.784
|
32.163
|
103,8
|
112
|
Yeni Zelanda
|
100.702
|
201.028
|
99,6
|
113
|
Tonga
|
248
|
494
|
99,2
|
114
|
Komorlar
|
363
|
722
|
98,9
|
115
|
Lesotho
|
1.237
|
2.458
|
98,7
|
116
|
Makedonya
|
5.523
|
10.923
|
97,8
|
117
|
Fas
|
56.948
|
112.552
|
97,6
|
118
|
Senegal
|
8.042
|
15.881
|
97,5
|
119
|
Norveç
|
260.029
|
511.602
|
96,7
|
120
|
Gine Bissau
|
532
|
1.040
|
95,5
|
121
|
Mauritius
|
6.579
|
12.720
|
93,3
|
122
|
Yeşil Burun Adaları
|
1.023
|
1.975
|
93,1
|
123
|
Samoa
|
429
|
825
|
92,3
|
124
|
Fildişi Kıyısı
|
17.834
|
33.963
|
90,4
|
125
|
Güney Kore
|
764.881
|
1.449.494
|
89,5
|
126
|
Lüksemburg
|
34.122
|
63.926
|
87,3
|
127
|
Bosna Hersek
|
10.157
|
18.985
|
86,9
|
128
|
Venezüela
|
112.189
|
209.226
|
86,5
|
129
|
Arnavutluk
|
7.352
|
13.591
|
84,9
|
130
|
Gine
|
3.666
|
6.770
|
84,7
|
131
|
Botsvana
|
8.969
|
16.304
|
81,8
|
132
|
İsviçre
|
374.225
|
679.028
|
81,4
|
133
|
Sırbistan
|
23.537
|
42.648
|
81,2
|
134
|
Namibya
|
6.617
|
11.982
|
81,1
|
135
|
Tuvalu
|
22
|
39
|
77,3
|
136
|
Malta
|
5.803
|
10.260
|
76,8
|
137
|
Kanada
|
1.018.386
|
1.793.797
|
76,1
|
138
|
Şeyşeller
|
839
|
1.473
|
75,6
|
139
|
Çek Cum.
|
113.977
|
200.008
|
75,5
|
140
|
Hong Kong
|
169.100
|
292.677
|
73,1
|
141
|
Zimbabve
|
8.081
|
13.739
|
70,0
|
142
|
Meksika
|
770.270
|
1.295.860
|
68,2
|
143
|
Malavi
|
2.625
|
4.408
|
67,9
|
144
|
St. Kitts ve Nevis
|
501
|
812
|
62,1
|
145
|
Kiribati
|
102
|
164
|
60,8
|
146
|
El Salvador
|
15.798
|
25.142
|
59,1
|
147
|
Gambiya
|
579
|
918
|
58,5
|
148
|
Svaziland
|
2.424
|
3.842
|
58,5
|
149
|
Tunus
|
31.184
|
49.122
|
57,5
|
150
|
Belize
|
1.058
|
1.666
|
57,5
|
151
|
Güney Afrika
|
219.419
|
341.216
|
55,5
|
152
|
İsveç
|
362.090
|
559.113
|
54,4
|
153
|
Fiji
|
2.704
|
4.173
|
54,3
|
154
|
St. Lucia
|
885
|
1.345
|
52,0
|
155
|
Libya
|
32.996
|
49.341
|
49,5
|
156
|
Avusturya
|
291.813
|
436.069
|
49,4
|
157
|
Tayvan
|
340.014
|
505.452
|
48,7
|
158
|
Belçika
|
362.158
|
527.810
|
45,7
|
159
|
Slovenya
|
34.504
|
49.927
|
44,7
|
160
|
St. Vincent ve Grenadinler
|
522
|
745
|
42,7
|
161
|
Dominika
|
361
|
514
|
42,4
|
162
|
Hırvatistan
|
41.047
|
58.325
|
42,1
|
163
|
ABD
|
12.274.925
|
17.416.253
|
41,9
|
164
|
Danimarka
|
244.728
|
347.196
|
41,9
|
165
|
Mikronezya
|
240
|
339
|
41,3
|
166
|
Finlandiya
|
197.035
|
276.275
|
40,2
|
167
|
Grenada
|
599
|
839
|
40,1
|
168
|
Almanya
|
2.729.923
|
3.820.464
|
39,9
|
169
|
Marshall Adaları
|
131
|
183
|
39,7
|
170
|
Orta Afrika
|
1.257
|
1.731
|
37,7
|
171
|
Antigua ve Barbuda
|
898
|
1.236
|
37,6
|
172
|
Jamaika
|
10.173
|
13.921
|
36,8
|
173
|
Fransa
|
2.126.995
|
2.902.330
|
36,5
|
174
|
Kıbrıs Rum Kesimi
|
15.659
|
21.343
|
36,3
|
175
|
Hollanda
|
646.919
|
880.394
|
36,1
|
176
|
Palau
|
193
|
259
|
34,2
|
177
|
İspanya
|
1.045.984
|
1.400.483
|
33,9
|
178
|
İngiltere
|
2.221.915
|
2.847.604
|
28,2
|
179
|
Macaristan
|
101.926
|
129.687
|
27,2
|
180
|
İrlanda
|
193.297
|
245.820
|
27,2
|
181
|
Portekiz
|
185.641
|
228.168
|
22,9
|
182
|
İtalya
|
1.737.800
|
2.129.276
|
22,5
|
183
|
İzlanda
|
13.251
|
16.197
|
22,2
|
184
|
Bahamalar
|
7.094
|
8.649
|
21,9
|
185
|
Barbados
|
3.510
|
4.277
|
21,9
|
186
|
Yunanistan
|
230.342
|
246.397
|
7,0
|
187
|
Japonya
|
4.655.823
|
4.769.804
|
2,4
|
188
|
San Marino
|
1.880
|
1.858
|
-1,2
|
Güney Sudan
|
11.893
| |||
Suriye
|
25.204
|
Not: Suriye’de 2010 yılından bu yana yurtiçi gelir verisi yok. En son 2010’da yurtiçi gelir 60 milyar 43 milyon dolarmış.
Güney Sudan yeni bir devlet olduğu için 2011 yılı öncesi verileri yok.
(x): Sudan’ın 2014 verilerine 11 milyar 893 milyon dolarlık Güney Sudan yurtiçi geliri de dahildir.
(xx): KKTC, Türkiye dışındaki ülkeler tarafından tanınmadığı için IMF listesinde yok. Veriler ve hesaplamalar, KKTC Devlet Planlama Örgütü’nden alındı.
(xxx): Pakistan’ın 2014 verisi 2013 yılına aittir.